DSM-ramp: als de dag van gisteren

Velen delen op verzoek van deze krant hun herinneringen aan de fatale explosie met de NAK 2 bij DSM, aanstaande zaterdag precies veertig jaar geleden.Ik was 16 jaar, die dag vroeg op omdat ik tentamen Duits had en mijn vriendin en ik elkaar nog even wilden overhoren. Plots hoorden we een enorme knal, de ruiten trilden en de potjes in de letterbak aan het raam vielen op de grond.We renden naar de voorkant van ons huis aan de Koolweg in Elsloo, openden het raam en keken naar de DSM. We zagen een enorm vuur en waren bang. Het leek alsof de hele straat in brand stond. Ondanks alles fietsten we gewoon naar school. Enorme hectiek! De vader van een leerling werd vermist en zij was heel verdrietig, dat maakte een enorme indruk. De school lag binnen de gevarenzone. Dus iedereen werd naar huis gestuurd. Het is altijd in mijn herinnering gebleven. Bij elke knal denk ik: de koel! Marie-Louise Verstappen, Elsloo

Een gewone schooldag op basisschool Kerensheide in Stein. Dan plotseling die enorme knal. Alle ramen in de school waren kapot. Grote paniek. Toen duidelijk werd dat er een explosie bij DSM was, riep mijn klasgenoot Marco overstuur: ‘Mijn vader werkt daar!' De meester probeerde hem gerust te stellen: ‘DSM is zo groot, het is vast niet op de plek waar je vader werkt', zei hij. Toen we de dag erna op school kwamen, was Marco er niet. Zijn vader was een van de overledenen. Nicole Pepels, Stein

Als stagiair op de Parkschool liep ik net met een klas de trap op. Nadat we de hoek om waren, klapte een grote ruit door de drukgolf van een explosie. Kort daarna hoorden we overal sirenes. 's Avonds fietste ik naar de brug over de autoweg bij Neerbeek. Daar stond iedereen te kijken naar enorme steekvlammen op het terrein van NAK-2. De bewoners van het Hemelrijk en omliggende straten moesten weg en hun ramen open laten vanwege explosiegevaar van de bolle gastanks, die naast de ontplofte fabriek lagen. Eind jaren tachtig heb ik nog enkele jaren als procesoperator op NAK-3 gewerkt. Er werd toen nog steeds over het ongeluk gepraat. Dieu-donne Rulkens, Geleen

Ik herinner me het als de dag van gisteren. Ik werkte bij een glashandel in het nabijgelegen Hemelrijk/Kraonkel in Geleen. Meteen na de explosie kregen wij een stormvloed aan glasbreuken bij particulieren gemeld. Ik herinner me een hele lange werkdag. Vanwege afsluitingen door bluswerkzaamhedenm moest ik op de fiets via ene grote omweg naar huis. Zeer ontdaan kwam ik thuis, waar mijn ouders me liefdevol opvingen. Marjo Coumans, Stein Op het moment van de ramp was ik in Zuid-Afrika in dienst van een bedrijf dat een nieuwe mijn in dagbouw moest voorbereiden. Tijdens een vergadering hoorden we via de radio: ‘Serious Explosion at Dutch State Mines in Holland'. Meteen werd er melding gemaakt van veertien doden en veel gewonden. Een maand later, terug in Nederland, kreeg ik de opdracht mede een rapport op te stellen en gegevens te verzamelen over het ongeluk van NAK 2. L. van Tilburg, Geleen Wat een vreselijk ongeluk was dat. Ik stond op dat moment in de supermarkt in Stein, naast een toren van groentenblikken. Die stortte door een vreselijke harde dreun plotseling ineen.We vermoedden een aardbeving. Maar al snel werd duidelijk dat er bij DSM iets ergs gebeurd was. Mijn man werkte op dat moment ook op die site. Hij was ongedeerd, maar bleek dicht in de buurt van de plek des onheils te zijn geweest. Gerty van Teeffelen, Born

Vlak voor tienen zat ik als leerling van het toenmalige Sint Michiel in de klas en had ik aardrijkskundeles van meneer Schwarz die op de tafel zat te vertellen. Op dat moment klonk er een doffe trillende dreun meteen gevolgd door het geluid van vallend glas alsof er stapels kratten met lege flessen omvielen. Later bleek dat de ramen van de hele voorgevel eruit lagen. Op de achtergrond zagen wij dat er rookpluimen en vlammen te zien waren boven het DSM-terrein. Veel leerlingen raakten in paniek omdat van veel kinderen de vaders bij DSM werkten. Ik was wat gerustgestelder omdat ik wist dat mijn vader thuis lag te slapen na zijn nachtdienst. Lichte twijfel overviel mij omdat hij misschien ook in dienst was geroepen. Meteen daarna klonk via de omroepinstallatie de stem van de rector. Dit was zeer vreemd en ernstig omdat die installatie normaal nooit gebruikt werd. Ik herinner mij nog dat hij omriep: ‘Jongens en meisjes: er is geen reden tot paniek. Er is een lichte ontploffing geweest op DSM en jullie kunnen naar huis'. Iedereen stormde de klassen uit en onder in de garderobe werd je door de massa naar voren gedrukt en was het nog een kunst om je jas en helm te bemachtigen. Ongerust ben ik toen naar huis gereden en daar was moeder verbaasd dat ik al thuis was uit school en stelde mij gerust dat vader boven lag te slapen. Na het verhaal verteld te hebben, ben ik op mijn bromfiets gestapt en de ramptoerist gaan uithangen. Via het toenmalige spoor langs de autoweg tot aan de afrastering van het DSM-terrrein gestaan, de torenhoge vlammen gezien en de hitte gevoeld. In de verte waren brandweerlieden bezig de bolle tanks te koelen. Toen besefte ik dat dit een grote ramp was nog niet wetend hoeveel mensen daarbij hun leven hebben verloren. Maar voor een 16 jarige jongen was dit een onvergetelijk moment in zijn leven.

Jos Meijers, Beek

Destijds was ik werkzaam op het Polychem laboratorium in Beek. Op maandag 3 november 1975 ben ik getrouwd en had ik de hele week vrij. Vanuit de analyseruimte op de locatie deden wij onze werkzaamheden in de Nak 2-fabriek. Op die vrijdag de 7e kreeg ik al vrij snel te horen wat er was gebeurd. Het analysegebouw waar wij normaal aanwezig waren was door de explosie in de Nak 2 helemaal ingestort. Drie van mijn collega's lagen onder het puin en ondanks hun verwondingen hebben zij zich op eigen kracht kunnen bevrijden. Een collega was op het moment van de explosie in de Nak 2 fabriek. Een aantal dagen later hoorden wij dat hij omgekomen was bij de explosie. Ik realiseerde mij pas achteraf dat ik door mijn huwelijk die bewuste morgen niet in de Nak 2 was, maar thuis. Ton Knoups, Sittard

Ik liep in die tijd via de mts stage bij de telefooncentrale in Sittard. Ik had net een rondleiding in een van de relaiszalen. Opeens begon alles te rammelen en piepen. Iedereen in de regio bleek tegelijkertijd te willen bellen. Later op de dag zijn we naast het klaverblad gaan kijken hoe de ‘bollen' in brand stonden. Pas veel later begreep ik de impact toen ik met collega's van het fonds werkte bij CNN in Heerlen. Ze hadden erge trauma's overgehouden aan de ramp. Dat heeft veel indruk op me gemaakt.Andre Feijs, Curacao Op het moment van de explosie was ik als proces-operator werkzaam bij DSM-locatie Polychem L.D. II. Ik stond net voor het meet- en regelpaneel toen de klap kwam en mijn stoel en bureau vol glas lagen van de gesprongen grote ramen erachter. Mijn collega in de hal was omvergeblazen. Zijn helm hebben wij later buiten gevonden, zo'n dertig meter richting NAK II.Wij wisten meteen dat dit zeer ernstig was en dat er doden bij gevallen zouden zijn. Na het stoppen van de fabriek werd voor ons de ware grootte van de ramp duidelijk.Han de Vaan, Sittard Ik herinner me de explosie als de dag van gisteren. Ik zat in de vijfde klas van de lagere school. Plotseling klonk er een enorme knal, de ramen trilden.We waren gewend aan knallen in onze regio. Maar deze was anders dan anders.We concludeerden dat het om een vliegtuig ging dat door de geluidsbarrière was gebroken. Toen ik tussen de middag thuiskwam, bleek wat er werkelijk aan de hand was. Mijn vader die zelf bij DSM werkte, was letterlijk aan de dood ontsnapt. Hij had die morgen eigenlijk op de latere plek des onheils moeten werken maar was verlaat door een consult bij de dermatoloog. Het consult liep zoals altijd uit waardoor hij die ochtend niet meer kon gaan werken. Al snel was duidelijk hoe groot zijn geluk was. Dit heeft hij in zijn verdere leven nog vaak uitgesproken. Maar hij had ook veel verdriet om bekenden die wel waren verongelukt. Die avond zijn we met het hele gezin naar de brug in Neerbeek gefietst en hebben op een afstand de vreselijke brand aanschouwd. Jeanine Pinxt, Geleen

Drie minuten voor de ontploffing waren mijn collega en ik samen in het fractioneringgebouw, gelegen midden in de fabriek.We kregen telefoon om koffie te komen drinken, wat we trouwens nooit eerder hadden meegemaakt. Wij vertrokken direct en vervolgden één minuut voor de ontploffing de weg langs de meetkamer en gingen naar het betreffende gebouw. Daar aangekomen was er nog maar een collega aanwezig. De collega die ons gebeld had, was ondertussen vertrokken, en helaas hebben we nooit meer iets van hem vernomen. Hij is waarschijnlijk op weg naar de fabriek omgekomen. Na de ontploffing lagen wij met ons drieën onder het omver geblazen gebouw. Na ongeveer twintig minuten heb ik mij met veel moeite zelf uit het gebouw kunnen bevrijden. Ook de andere twee collega's in mijn buurt hebben het ongeluk overleefd. Daarna ben ik naar het ziekenhuis vervoerd en kon ik na onderzoek met enkele hechtingen weer naar huis. Chris Konings, Sittard