Oude mijnen weer tot leven gebracht

Zijn de mijnen voltooid verleden tijd? Dat is maar hoe je het bekijkt. Het programma Onzichtbaar Nederland brengt de vroegere mijnen opnieuw in kaart, Dat stuk industriele historie past in het verhaal van de energievoorziening in Nederland in de afgelopen jaren. De veranderende energiebehoefte leidde achtereenvolgens tot de ontginning van het veengebied om turf te winnen, de steenkoolmijnen, de gaswinning in Groningen, de bouw van elektriciteitscentrales en nu tot de installatie van windmolens en zonnepanelen.

Bodem instabielDie ontwikkelingen hebben ook nadelen, stelt Frederik Ruys, datajournalist die meewerkt aan het programma. „Groningen heeft nu te maken met aardbevingen. Ook in Limburg wordt de bodem instabiel. Doordat het wegpompen van grondwater in het mijngebied is gestopt stijgt het waterpeil en herstelt de bodem zich. We weten nog niet wat voor consequenties dat heeft.”

Voor hem is wel duidelijk dat onze honger naar energie veel kapot heeft gemaakt, en Nederland deels heeft gevormd. Van het vroegere mijngebied rest weinig meer dan steenbergen en een enkel gebouw. „Het heeft me verbaasd hoeveel er is verdwenen.” Die verbazing geldt ook de transitie die nu in de mijnstreek gaande is van zwart naar groen. „Dat klinkt goed. Maar vroeger waren er ook mooie gebouwen. Die zijn verdwenen.”

VerdwenenOm de historie van het ooit grootste industriegebied terug te halen wilde Onzichtbaar Nederland de vroegere mijnen in kaart brengen. Dat bleek lastig. Veel landkaarten zijn verdwenen. Er zijn er ook nog veel, maar de plattegrond was niet compleet, zegt Ruys. Om in beeld te krijgen hoe waar de vroegere mijnschachten en -gangen precies liepen zijn 6559 kaarten verwerkt. Dat leverde verrassende beelden op.

Hoogtepunt is een animatiefilmpje van een kleine twee minuten waarin te zien is waar de koempels vroeger in de aarde wroetten. Aan de animaties in de serie is een jaar gewerkt. Ze kosten enkele tienduizenden euro’s . Maar dan heb je ook wat. Ruys is blij met het resultaat. „Er blijven altijd wensen, maar ik hoop dat deze aflevering een goed beeld geeft. Mijn vrouw komt uit Zuid- Limburg, dus ik kom er geregeld. De mijnen hebben een enorme impact gehad op het landschap en de samenleving. Dat had ik me van tevoren niet gerealiseerd. Voor veel jongeren is het iets van de vorige generatie, maar het blijft actueel. Ik hoop dat hier veel over gepraat wordt, dat het hier niet stopt.”

Onzichtbaar Nederland is donderdag om 22.15 uur te zien op NPO1.

Reageren? geertjan.claessens@delimbuger.nl