Limburgse carnaval voor beginners: snelcursus vastelaovend vieren
Van plan om dit jaar carnaval te gaan vieren en ga je niet, zoals de rest van Nederland, naar Oeteldonk, maar heb je besloten (dit jaar voor het eerst) het 'echte carnaval' te ontdekken? Dan heb je wat inside info nodig. Zodat je je kan voorbereiden en zodat je als 'buitenlander' niet opvalt tussen de Limburgers. En misschien nog wel het belangrijkst; zodat je weet hoe je je drankje moet bestellen. Een snelcursus Limburgse vastelaovend vieren voor beginners!
Wat trek je aan met carnaval?
Je zou denken; met carnaval loopt niemand voor gek. Niets is minder waar! Als je zonder 'pekske' een café inloopt tijdens de vastelaovend kun je net zo goed het woord 'hollenjer' op je voorhoofd laten tattoeren. Niet-verkleed vastelaovend vieren kan écht niet. En, Brabo's, als je dacht dat je in Limburg met een boerenkiel weg kon komen, forget it! Vier tips om niet buiten de boot te vallen:
1. Een carnavalsoutfit: van top tot teen verkleed
Veel Limburgers vieren carnaval met een vriendengroep en verkleden zich met de hele groep hetzelfde. En niet alleen als ze in de optocht meelopen. Het nadenken over 'de outfit van dit jaar' begint al vroeg, vaak in november of nog daarvoor. En de echte Limburger koopt geen 13-in-een-dozijn pak bij de carnavalswinkel, maar maakt zelf een unieke outfit. Vriendinnen, vrouwen, moeders en oma's gaan al vroeg met naald & draad aan de slag. En met alleen een pekske ben je nog niet klaar. Een echte vastelaovesoutfit klopt van top tot teen, inclusief schoenen, pruik, schmink en jas of vest tegen de kou.
2. Kleed je warm aan
Dat laatste is zeker belangrijk: met carnaval is het (meestal) flink koud. Je gaat café in, café uit en alleen de alcohol en de mensenmassa houden je op temperatuur. Zeker als je de optocht gaat kijken; zorg voor een warme outfit. Veel Limburgers hebben een optochtpak dat lekker warm is, waarmee ze gerust een aantal uren warm buiten kunnen doorbrengen en dragen daarbij warme schoenen met een dikke zool (sneakers). Denk dus vantevoren na over wat je gaat doen voor je je outfit kiest.
3. Zorg voor meerdere pekskes
Carnaval duurt officieel maar drie doldwaze dagen, maar de gemiddelde Limburger begint al op tijd. De weken voor de vastelaovend zijn er al diverse carnavalsactiviteiten (link agenda) en hoewel de vastelaovend op zondag van start gaat, wordt de donderdag ervoor (awt wieverballe) steevast gezien als de officieuze start. Met andere woorden: tenzij je het niet erg vindt om keer op keer je naar bier en rook stinkende pak aan te trekken, heb je meerdere outfits nodig. Veel vastelaovesvierders trekken het pak van vorig jaar daarom nog een keer aan.
4. De trends voor carnaval 2013?
Grote Optocht Heerlen 2012 - CarnavalLimburgers volgen niet perse echt de trends voor hun vastelaovesoutfit. Vaak is het gewoon een kwestie van een leuk idee of een mooie kleurencombinatie. Met de hele groep hetzelfde dragen is wel een echte trend, die ook steeds vaker buiten de optochten te zien is. Want als je met een groep dezelfde prachtige kleurencreaties draagt, die van top tot teen zijn uitgedacht, ziet het er schitterend uit. Zie bijvoorbeeld de foto hiernaast.
die de laatste jaren in opkomst is en ook in 2013 nog doorzet, is 'beroemde duo's'. Denk aan Bonnie & Clyde, Barbie & Ken, Sint & Piet, Bassie & Adriaan, etc.
Welke carnavalsmuziek luister je in 2013?
Er staat in Limburg géén '
' en we geven ook géén '
'. We zijn in het
Zuiden '
' en '
'. Vastelaovesmezeek is Limburgstalig, of Duits, maar in elk geval nooit Nederlandstalig!Elk jaar vinden er diverse leedjeskonkoers plaats, waar de beste Limburgse artiesten strijden om de titel 'vastelaovesnummer van het jaar'. Het allerbekendst is
, waar elk jaar honderden artiesten aan meedoen.
Geen 'Paard in de Gang' maar 't Zit Bie Os in de Femilie'!Welke nummers je in elk geval hoort te kennen? Dat hangt een beetje af van waar je heen gaat. Oefen vantevoren in elk geval het
en verdiep je daarnaast in de lokale artiesten. Vier je carnaval in Roermond, luister dan naar Big Benny. Trek je naar Venlo, verdiep je dan in de (prijswinnende) carnavalsmuziek van
. Ga je naar Mestreech (Maastricht), dan ontkom je niet aan
,
, Fabrizio en Duo X-Elle. Ga je naar Sittard-Geleen? Luister dan ter voorbereiding naar bijvoorbeeld Kartoesj (uit Limbricht) en oefen in elk geval de tekst van '
' als je naar Heerlen gaat dit jaar. Een van de kanshebbers voor vastelaoveskraker van 2013 is een Duitse hit; volgens 'der Dieter' moeten we hop hop hopfen,
Bayern style!
Wat drink je tijdens de vastelaovend (en hoe bestel je het)?
Laten we 1 misverstand uit de weg helpen; de échte Limburger viert geen carnaval omdat hij dan ongegeneerd kan zuipen, hij geniet van een pilske omdat het vastelaovend is. En daar zijn we meteen bij het echte vastelaovesdrankje aangekomen: bier!! En dan het liefst bier van Limburgse origine, bijvoorbeeld Brand (lekker bitter) of Alfa (weer wat zachter).En in Limburg drinken we niet alleen maar 'gewoon' bier. Vraag de barman ook eens om een vlammetje of 'vlemke' (pils met een minischeutje bruin bier), een sjoes (pils met een iets groter scheutje bruin bier, waardoor het net iets minder bitter is), halfom (half bruin bier, half pils) of gewoon een bruin biertje, simpelweg 'donker' genoemd. Kun je je in een drukke kroeg niet goed verstaanbaar maken? Geen probleem. Deze biertjes bestel je met onderstaande handbewegingen (links: donker bier, rechts: sjoes).
Lust je geen bier? Vooruit, dan mag je ook een wijntje. Of een Flugel, dat ook in Limburg door de jongere generatie veel gedronken wordt. Ben je in Sittard en wil je een traditioneel carnavalsdrankje proberen? Bestel een Oukouk; een alcoholvrij dropwater. En vier je de vastelaovend in Venlo? Dan mag je stiekem een
.
Wat is typisch carnavalseten?
Nonnevotte: Sittards carnavalsgebakVastelaovend (vastenavond) is natuurlijk het feest dat vooraf gaat aan de vastenperiode van 40 dagen. Tijdens de vasteloavend wordt het er dan ook nog even flink van genomen. Traditioneel werd op vette dinsdag (de dag voor de vasten) al het vet wat er in huis was opgemaakt, omdat het anders zou bederven. Vandaar dat typisch carnavalsvoer allemaal erg vet is.Daarnaast is vastelaovend vieren natuurlijk best wel zwaar werk. Zeker als je het dagen achtereen doet en daarbij de nodige alcoholische versnaperingen nuttigt. Een goede bodem is daarvoor essentieel. Kies daarom voor een stevig ontbijt, van
bijvoorbeeld, op een lekkere boterham. Lunch lekker vet (houdt je warm en breekt de alcohol lekker af) bijvoorbeeld met warme kippenpoten en eet als tussendoortje een suikerzoete
(soort donut in de vorm van een krakeling, ook wel strik genoemd). Veel carnavalsvierders hebben een tas vol kaasjes en worstjes bij zich. En 's Avonds ga je natuurlijk voor een lekker vet frietje met
(zuurvlees).
Waar ga je deze vastelaovend naar toe?
In heel Limburg vind je vanaf carnavalsdonderdag (de donderdag voor carnaval) allerlei activiteiten plaats. De donderdag staat voornamelijk in het teken van Auw Wieverballe,
. Tijdens zo'n 'oud wijvenbal' is iedereen (voornamelijk de vrouwen), zo onherkenbaar mogelijk, verkleed als een oude vrouw. Op carnavalsvrijdag vinden traditioneel veel activiteiten voor scholieren plaats, zoals de
en Sjolierevastelaovend (scholierencarnaval) in Sittard. De bekendste en drukstbezochte carnavalsactiviteiten op zaterdag zijn de
in Venlo, de
en 't Kanon van het Balkon in Sittard.
Carnavalswagen in Sittardse optocht. Bron: http://optoch.nl/Op zondag en maandag zijn er in veel Limburgse plaatsen optochten. Vooral de optochten in de grote steden (Roermond, Sittard, Heerlen & Maastricht) zijn de moeite van het bekijken waard, dankzij de afwisseling van kleine en grote groepen, einzelgängers (alleenlopers) en de mooiste praalwagens, die meestal gemaakt zijn van een stalen constructie en papier maché. Voor een overzicht van de optochten en alle andere carnavalsactiviteiten kijk je in
. Op carnavalsdinsdag vlak voor 12 uur 's nachts wordt op sommige plaatsen het carnavalsmasker begraven of de '
', zoals in Venlo.
Hoe dans je met carnaval?
Hossen doen ze in Brabant, dus daar hoef je in het uiterste Zuiden niet mee aan te komen. Er zijn eigenlijk maar drie manieren van dansen in Limburg; en dat is sjoenkele (rustig heen en weer bewegen, van links naar rechts, etc.), de polonaise en pogo'en (springen op liedjes als die van bijvoorbeeld Rowwen Hèze). De polonaise ken je ongetwijfeld, handen op de schouders van je voorganger en lopen maar. In Maastricht noemen ze het trouwens geen polonaise maar een
.
Polonaise op straat in Kerkrade. Bron: http://vanderburgt.eu/carnaval/Als we eerlijk zijn, wordt er weinig polonaise gelopen. Veel Limburgers houden er niet van. Wat wel veel gedaan wordt, is 'sjoenkele'. Sjoenkelen gebeurt meestal op rustigere nummers, vaak met een 3/4 maat (wals). Je haakt je armen door die van je buren of legt ze op hun schouders en gaat van links naar rechts. Een typisch sjoenkelnummer is bijvoorbeeld
' of '
. In een overvolle kroeg is sjoenkele ook dikwijls het enige wat je echt kunt doen, ruimte om te dansen is er vaak niet.