Britse kiezer straft arrogante May keihard af

May zei vrijdagochtend in een reactie dat Groot-Brittannië stabiliteit nodig heeft. ,,Wat de uitkomst ook is, als Conservatieven zullen wij onze plicht vervullen om te zorgen voor stabiliteit'', verklaarde May vanuit Maidenhead.

De definitieve uitslag is nog niet bekend maar Corbyn riep de premier al op om af te treden. "Deze verkiezingen werden uitgeroepen zodat de premier een grote meerderheid kon halen om haar autoriteit te bevestigen", zo haalde de Labour-leider vrijdagochtend vroeg uit. "Het mandaat dat ze heeft gekregen, is verloren zetels, verloren stemmen, verloren steun en verloren vertrouwen. Dat moet genoeg zijn om te vertrekken en plek te maken voor een regering die een echte afvaardiging is van de mensen in dit land."

Voor May, wier ‘Tories’ wel de grootste partij blijven, betekent de uitslag een enorme vernedering. Ze schreef zes weken geleden vervroegde verkiezingen uit om Labour van de kaart te vegen en haar positie te verstevigen. Als ongekozen premier, ze volgde vorig jaar de opgestapte David Cameron op, voelde ze zich kwetsbaar. Met de steun van het volk wilde ze de Brexit-onderhandelingen met de EU met een versterkt mandaat beginnen.

Nu lijkt May de drempel van 326 zetels, nodig voor een absolute meerderheid, niet te hebben gehaald. En zelfs als ze die alsnog nipt bereikt, is de nederlaag enorm. Labour zorgde daarentegen voor een enorme verrassing door in de exitpolls 34 meer zetels te pakken dan bij de vorige verkiezingen in 2015. De Liberal Democrats wonnen veertien zetels, een stijging van 6. De Schotse SNP verloor wel flink. De nationalistische partij van leider en premier Nicola Sturgeon komt uit op 34 zetels (-22).

VijandLabour verbaasde vriend en vijand. De voorsprong op de Conservatieve Partij in voorheen ‘veilige’ districten was sinds 2015 minimaal. UKIP, de drijfveer achter de Brexit, was verantwoordelijk voor de geërodeerde aanhang. Na het voor hen geslaagde EU-referendum en het vertrek van leider Nigel Farage implodeerde de partij die het inperken van immigratie tot een hoofddoel had gemaakt.

Hun achterban schoof echter niet als verwacht op naar May. Jongeren, die bij het referendum thuisblijven, lijken hierbij een voorname rol te hebben gespeeld. Deze, veelal progressieve groep, schaarde zich massaal achter Labour en veroverde zelfs zetels voor de partij. Corbyn won 38 zetels, terwijl May twaalf zetels verloor en nu acht zetels tekort komt voor een meerderheid. Het vormt een van de grootste electorale verrassingen sinds de Tweede Wereldoorlog.

Eerste stemmen geteldVrijdag moet blijken of de getelde stemmen het beeld van de exitpolls bevestigen. De eerste tellingen wijzen op een grotere winst voor Labour, maar dat zegt niet alles, omdat er nog gebieden waar veel Conservatieve stemmers wonen moeten worden geteld. De Conservatieven boeken her en der ook winst, maar het is de vraag of de partij haar absolute meerderheid houdt.

De eerste uitslagen van de Britse Lagerhuisverkiezingen zijn echter gunstig voor Labour. De sociaaldemocraten gaan overal vooruit, ook in gebieden waar ze niet de overwinning halen. En in het district Darlington, waar de Conservatieven vol hadden ingezet op een overwinning, werd de kandidaat van Labour verrassend herkozen. Darlington gold als graadmeter voor premier May.

Grote verliezer van de avond is de populistische UKIP. Ook de Schotse nationalisten lijken achteruit te gaan. Als de exitpolls kloppen, krijgen de Britten een zogeheten hung parliament. Dan komt er een minderheidskabinet of een coalitie.