Spanning loopt op: halen VVD en PvdA de eindstreep?

Regeringspartijen VVD en PvdA kunnen hun wederzijdse ergernis nauwelijks nog verbergen. Ze vochten weer een flink robbertje over de uitbreiding van het vaderschapsverlof. Het was een coalitieafspraak om vaders na de geboorte van hun baby vijf dagen vrij te geven, maar de VVD vindt nu dat het onderwerp thuishoort aan de formatietafel. De PvdA wist het via een omweg toch weer op de Kameragenda te krijgen, maar de onderhandelende partijen haalden het daar donderdag koelbloedig weer vanaf. Het wordt alom uitgelegd als een wraakactie jegens de PvdA.

WoedeWant de woede is groot bij de VVD. Het niet willen behandelen van het vaderschapsverlof wordt gezien als een symbolische middelvinger van de liberalen naar het in hun ogen steeds minder betrouwbare optreden van de ooit zo goede coalitiepartner. Eerst verraste de PvdA door openlijk 200 miljoen euro extra voor de zorg te claimen. De VVD kon daar onmogelijk tegen zijn, omdat het een belangrijke verkiezingsbelofte was.

Nog meer kwaad bloed zette het PvdA-voorstel om strenge bonusregels voor bankiers te handhaven. Bij Asschers 'belofte' om de lerarensalarissen te verhogen, menen de liberalen dat de vicepremier helemaal zijn boekje te buiten ging.

Boze telefoontjesNadat de PvdA-leider zijn dreigement had geuit, volgden er een uur lang boze telefoongesprekken met premier Rutte en staatssecretaris Dekker (Onderwijs). De verhouding kwam deze week verder onder druk te staan, nadat Asscher zei niet te zullen tekenen voor een begroting zonder extraatje voor leraren. En dat terwijl een demissionair kabinet zich terughoudend hoort op te stellen.

Het leidde tot openlijk geruzie en zelfs scheldpartijen achter gesloten deuren. VVD-prominent Hans Wiegel oppert dat Rutte de PvdA-ministers moet wegsturen. "Je kunt niet werken met deloyale mensen."

Er is geen wet die Asscher in de weg staat, maar ongebruikelijk is zijn opstelling wel. "Een demissionair kabinet hoort een nieuwe regering niet voor de voeten te lopen. Lerarensalarissen vormen een grote uitgave, ik kan me voorstellen dat niet iedereen hier blij mee is", zegt staatsrechtdeskundige Hansko Broeksteeg van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Als er op Prinsjesdag nog geen nieuw kabinet zit en de VVD weigert mee te gaan in de wens van de PvdA, dan zou het zomaar kunnen dat Asscher zijn dreigement uitvoert. Dan tekenen de PvdA-ministers eind augustus niet voor de begroting. Premier Rutte heeft dan de doorslaggevende stem: hij kan dus zijn zin doordrukken. Maar dan zal hij de PvdA-ministers weg moeten sturen, klinkt het in het PvdA-kamp.

Normaal gesproken valt in dat geval het kabinet. Maar Rutte II heeft na de verkiezingen al ontslag aangevraagd bij de koning en de demissionaire status gekregen. De PvdA-bewindslieden zouden kunnen opstappen en de VVD-ministers blijven alleen over om op de winkel te passen. "Dat is zeer uitzonderlijk", zegt Broeksteeg.

Nieuw zelfvertrouwenDe PvdA spint intussen garen bij alle boze commentaren van de VVD en de andere partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet. Het beeld dat bij de gemiddelde Nederlander beklijft is: de PvdA vecht voor hogere salarissen. De partij straalt nieuw zelfvertrouwen uit na het grote verlies in maart. Asscher voelt zich zichtbaar bevrijd dat hij als leider in de oppositie kan zeggen wat hij wil. Dat hij nog met één been in het kabinet staat, zal hem daar niet van weerhouden.