Maastrichtse Nachtwacht tot leven gewekt

Voordat Angelique Friedrichs aan het werk gaat, trekt ze een stevig paar schoenen aan, een dikke trui, sjaal en een warme jas. In plaats van een aktetas gaan lampen, spatels en kwastjes mee. Geen doorsnee uitrusting, maar de senior restaurator bij Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL) werkt dan ook op een bijzondere plek: in de grotten van de Maastrichtse Zonneberg. “De vochtigheidsgraad is hier bijna honderd procent. Daarom moeten we alle spullen telkens weer mee terugnemen”, vertelt Angelique. “We werken ook geen hele dagen in de grot, hooguit één of twee middagen per week.”

Begin april heeft Angelique, samen met een collega, de restauratie van de Nachtwacht hervat. Een bijzondere replica op ware grootte van het beroemde werk van Rembrandt, die Jules Sondeijker (1865-1950) begin 1900 maakte in het ‘museum’ van grotten Zonneberg. De restauratie startte in oktober 2018 op initiatief van Natuurmonumenten, Stichting Recreatief Berglopen en Maastricht Marketing, maar lag in de winter stil om de vleermuizen in de grot hun winterslaap te gunnen. Op 21 juni wordt de Nachtwacht in zijn volle glorie opgeleverd. Dan wil Natuurmonumenten de tekening weer aan het publiek laten zien.

SpijtVanwege de mergelwinning in de Sint Pietersberg was het museum decennia lang afgesloten met een muur. Angelique: “Toen we de eerste keer gingen kijken, zagen we dat de muurschildering ernstig was beschadigd. Veel bezoekers hebben hun naam of een andere boodschap in het werk gekrast. Zoals een zekere Rolo, die blijkbaar achteraf spijt heeft gekregen. Naast de schildering schreef hij: ‘Sorry, wat kan ik voorstellen’. Misschien laten we dat wel staan, als een stukje ‘oral history’.”

Om te kijken hoe de restauratie het beste kon worden aangepakt, legde Angelique de echte Nachtwacht en de versie van Sondeijker naast elkaar. “We nemen de interpretatie van Sondeijker als uitgangspunt en zoomen van daaruit steeds meer in op details in de schildering. Het is de kunst om niet te ver te gaan. We gaan niet elk krasje vullen. De inkervingen beschadigen weliswaar de afbeelding, maar ze laten tegelijkertijd een stukje geschiedenis zien. Haal je alles weg, dan wordt de restauratie te kunstmatig.”

Afgezien van de inkervingen is de houtskooltekening door de jaren heen uitstekend bewaard gebleven. Angelique: “Sondeijker heeft de houtskool rechtstreeks op de mergel aangebracht. Had hij een bindmiddel als olie of lijm gebruikt, dan zou het werk zijn gaan schimmelen. Nu niet. Door de hoge vochtigheidsgraad en het donker blijft de tekening nat, zonder te verpulveren.”

Op 14 en 25 april om 13.00 en 15.30 uur organiseert Natuurmonumenten vier rondleidingen naar de Nachtwacht. Er zijn honderd tickets beschikbaar. Aanmelden kan via www.natuurmonumenten.nl/agenda.

Kijk voor meer evenementen op www.facebook.com/erfgoedagendalimburg.

Tekst: Meyke HoubenBeeld: John Peters Fotografie