Wél schuldig aan liegen om rijbewijs, niet aan doodrijden van twee mensen: hoe kan dat?

Het drama in Hellevoetsluis gebeurde alweer ruim vijf jaar geleden. Julia H. (54) uit Rockanje had al zeven crashes op haar naam staan en had slechts haar rijbewijs teruggekregen door te verzwijgen dat ze recent nog epilepsie-aanvallen had gehad. In mei 2014 ging het helemaal mis: ze kreeg een aanval en reed op een kaarsrechte weg de in Nederland werkende Polen Sylwia Lesnik (23) en Grzegorz Kumela (29) dood. De Poolse twintigers werkten allebei in kassen in het Westland.

Lees ook: ‘Epilepsielijdster die dodelijk ongeval veroorzaakte heeft hersenletsel en is niet schuldig’

Tijdens de rechtszaak begin 2018 toonde Julia een onvoorstelbare onverschilligheid. Je kon tegen haar praten, zelfs schreeuwen wat je wilde, maar het drong niet tot haar door hoe fout ze was geweest. Ze gaf haar aandoening (opgelopen door een trap van een paard in 1992) de schuld, niet zichzelf. Familieleden van Sylwia en Grzegorz en ook de rechter hoorden verbijsterd aan hoe Julia werkelijk niet één procent van de schuld op zich nam, of zelfs maar verdriet toonde. Ook toen kwam de aandoening in haar hoofd al ter sprake. Maar de rechter ging daar niet in mee en gaf haar twee jaar cel. Julia ging in hoger beroep.

Onverschillig

En dat dreigt nu goed voor haar uit te pakken. Deskundigen zijn dieper in haar onverschillige houding en aandoening gedoken en trekken de conclusie dat ze geen normbesef meer heeft. Hersenletsel. Ook haar oordeelvermogen is aangetast. Dus: dat ze die dag twee mensen doodreed, is haar niet aan te rekenen, oordeelt de advocaat-generaal. Niet strafbaar. Want wie geen normbesef of oordeelvermogen heeft, kan ook niet inschatten hoe groot de risico’s van achter het stuur gaan zitten zijn.

Gek genoeg vindt de advocaat-generaal wél dat Julia verweten kan worden dat ze de dokter misleidde om haar rijbewijs in handen te krijgen. Dus eist justitie een werkstraf van 100 uur en 7 jaar rij-ontzegging. Een redenering waar de nabestaanden van Sylwia en Grzegorz niets van snappen. Waarom geldt het hersenletsel wél als excuus voor het doodrijden, maar niet voor het bedriegen van de dokter?

Niet bang

Samengevat komt de redenering van de advocaat-generaal hier op neer: Julia wéét dat ze epilepsie heeft en dus dat ze liegt als ze tegen de dokter aanvallen verzwijgt. Maar emotioneel voelt ze daar niks bij. De schade in haar hersens zorgt ervoor dat ze simpelweg niet beseft dat ze daarmee een gevaar op de weg is. En ze is er ook niet bang voor. Of bezorgd over. Julia wilde haar rijbewijs terug ondanks haar epilepsie. En daar moest dan maar voor gelogen worden.

Dat ze daarmee een gevaar op de weg is, dringt simpelweg niet tot haar door, gezien haar hersenbeschadiging. Oordelen de deskundigen. En daarmee kun je haar strafrechtelijk niet verwijten dat het gruwelijk misging in mei 2014, vindt de advocaat-generaal. De hersenbeschadiging in Julia’s hoofd is ook daadwerkelijk fysiek geconstateerd.

De spanning voor de nabestaanden zal de komende twee weken alleen maar groter worden. De rechter kan meerdere kanten uit met het hersenletsel van Julia: of het misleiden van de dokter kan haar óók niet aangerekend worden en ze komt er helemaal zonder straf af, of álles kan haar aangerekend worden, omdat ze immers wel toerekeningsvatbaar is. De uitspraak is over twee weken.