Democraten in Aken niet gewenst
Ferdinand Lassalle. — © Archief Martin van der Weerden
In de 19e eeuw komt Aken onder het gezag van het conservatieve Pruisen. Dat heeft niet veel op met democraten en andere nieuwlichters.
Vanaf het ‘revolutiejaar’ 1848 begint Nederland zich geleidelijk in democratische richting te ontwikkelen. De democraten aan de andere kant van de grens, in Aken, hopen op eenzelfde ontwikkeling. Hun voorman, de arts Heinrich Velten, is bevriend met Ferdinand Lassalle, vooraanstaand leider van de democratische beweging in heel Duitsland. Zij zetten zich in voor de verbetering van de levensomstandigheden in de achterbuurten van de snel groeiende industriesteden.
Geheim agenten
Zij vinden ook dat iedereen stemrecht moet hebben. Dat schiet in het verkeerde keelgat bij het gezag. Zij worden voortaan door een team van geheime agenten in de gaten gehouden. Wat staat er in hun ‘misdadige’ brieven? Met wie gaan zij om? Alles is terug te vinden in de archieven van de politie, tot in het lachwekkende.
Als Velten op 18 maart 1854 met vrienden dineert in een hotel in de Edelgasse is alles wat zij gegeten hebben bij de politie bekend. Ook de acht flessen wijn die het gezelschap soldaat maakt. Het personeel bevestigt dat er die avond niet over politiek gesproken is. Wel hebben de mannen domino gespeeld en later luidruchtig gezongen.
Meer ruimte
Als Velten en Lasalle onbespied willen praten wijken zij liever uit naar het dichtbijgelegen Vaals, vlak over de grens. Politiecommissaris Hasslacher probeert de Commissaris van de Koning in Limburg te bewegen om deze ontmoetingen onmogelijk te maken. Of dit effect gehad heeft is onbekend.
Hoe zou de Duitse en daarmee de Europese geschiedenis anders verlopen kunnen zijn als deze democratische voormannen meer ruimte gehad zouden hebben?