Iran-deskundige: ‘Iran gaat via bondgenoten wraak nemen’

Jafari verwacht dat er de komende dagen nog niets gebeurt. Het regime zal proberen de dood van de populaire generaal Soleimani uit te buiten met heel veel protesten en veel mobilisatie. Een tweede stap zal zijn dat men de strijd naar Irak verplaatst, denkt de historicus.

,,In het Iraakse parlement klonken de afgelopen dagen al geluiden om het vertrek van de Amerikaanse troepen uit Irak te eisen. Ik denk dat die druk nog opgevoerd gaat worden. Een derde scenario is een vergelding. Niet in de komende dagen maar op een moment dat de Iraniërs geschikt vinden. En dan wordt weer de vraag actueel hoe de Verenigde Staten daarop gaan reageren.”

Lees ook: VS doden hoge Iraanse generaal bij aanval op vliegveld Bagdad

Iran zal proberen niet in een conventionele oorlog met de VS te belanden, aldus Jafari. ,,Als ze vanuit Iran een aanval opvoeren weet je zeker dat er een heftige reactie van de VS gaat komen en je meteen in een oorlog belandt. Iran is dan kansloos. Dus zal dit worden uitgespeeld via Iraanse bondgenoten die Amerikaanse doelen willen uitkiezen. De vergelding zal beperkt zijn en niet direct naar Iran te herleiden. Soleimani stond op de lijst van de Amerikanen maar Iran heeft óók een lijst met Amerikaanse militairen die doelwit kunnen zijn. Tot nu toe is daar niets mee gedaan. Vorige week is een Amerikaanse waarnemer omgekomen maar dat was waarschijnlijk een misrekening, al hebben de Iraniërs wel een risico genomen met die raketaanval. Er zijn vaker raketaanvallen op Amerikaanse bases en oliebedrijven geweest maar steeds is daarbij geprobeerd Amerikaanse doden te voorkomen.”

Maar de VS had deze generaal Soleimani toch al heel lang in het vizier?

,,Zeker, maar ze hadden hem ook al lang kunnen uitschakelen als ze dat hadden gewild. Hebben ze niet gedaan, wetend dat dat heel riskant zou zijn. Nu hebben ze dat wel gedaan. Ik denk dat het te maken heeft met hoe hard de recente belegering van de Amerikaanse ambassade in Bagdad is aangekomen in Washington.

Lees ook: Iran: Aanval ‘schurkenstaat’ VS gaat consequenties hebben

Omdat men terugdacht aan de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran in 1979, die toenmalig president Carter zijn tweede termijn zou hebben gekost?

,,Er spelen hier drie elementen. Ten eerste inderdaad de traumatische herinnering aan de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Iran. De tweede herinnering is de aanval op het Amerikaanse consulaat in Benghazi (2012) in Libië waarbij ambassadeur Stevens omkwam en Trump heel veel kritiek had op toenmalig president Obama. Dat had hij nooit mogen laten gebeuren, riep Trump. Derde element is dat die aanval van een paar dagen geleden op de Amerikaanse ambassade in Bagdad heel pijnlijk was. Dit gebeurt er dus na twee decennia Amerikaanse politiek in Irak. Wat is er bereikt als de grootste ambassade van de Verenigde Staten in het buitenland wordt belegerd. Waar zijn al die Amerikaanse doden en al die miljarden dollars voor uitgegeven? Die drie elementen bij elkaar hebben meegespeeld in het besluit van Trump om heel hard terug te slaan. Dat was een rode lijn.

En had hij misschien ook niet een schuin oog op de Amerikaanse verkiezingen?

,,Amerikaanse presidenten hebben in een verkiezingsjaar vaak baat bij een internationaal conflict. Ook Trump. Nationaal staat hij met de afzettingsprocedure onder druk maar internationaal heeft hij gefaald in twee grote dossiers: Noord-Korea en Iran. Onderhandelingen liggen daar niet meer in de lijn der verwachtingen dus kiest hij voor de frontale aanval.”

Lees ook: Nederlanders opgeroepen Irak te verlaten

Wat betekent de dood van Soleimani voor de binnenlandse politiek van Iran?

,,Soleimani was heel charismatisch en populair bij de aanhangers van de staat en van de Opperste Leider. Denk aan de Republikeinse Garde, allerlei milities en aan religieus conservatieven die hem als steunpilaar zagen. Maar daarnaast bereikte hij ook mensen buiten die kringen: Iraniërs die niet per se conservatief of pro-regiem zijn maar wel nationalistisch. Zij hebben zeker kritiek op Soleimani gehad vanwege zijn aandeel in de repressie van anti-regeringsprotesten in Iran maar voor een deel van de Iraniërs blijft hij toch de man die de opmars van Islamitische Staat heeft tegengehouden in 2014. Zijn populariteit is dus groter dan alleen onder de hard liners. Dat hij door de Amerikanen is gedood valt ook in die kringen slecht. Als diezelfde Soleimani bij een auto-ongeluk was omgekomen zou die groep er misschien niet eens zo om rouwen.”

Er sluimerden de laatste maanden meningsverschillen binnen de leiding van de Iraanse staat. Conservatiever of gematigder. Nu zijn de rijen vast weer gesloten?

,,Afgelopen jaren hebben de hard liners het land naar hun hand kunnen zetten omdat Iran economisch wordt aangevallen door de VS. Iedereen die dat niet veroordeelde werd door hun gezien als een verrader. Met de dood van Soleimani wordt het voor gematigden alleen maar moeilijker hun stem te laten horen. De hard liners zullen nu zeggen dat het land niet alleen economisch maar ook militair wordt aangevallen.”

Wat moet Nederland met de nu ontstane situatie?

,,We zitten in een lastige positie. Deze escalatie is terug te voeren naar mei 2018 toen de Amerikanen het nucleaire akkoord met Iran opzegden. Ik heb toen al gezegd: met alle kritiek die je op het Iraanse regiem kunt hebben heeft de Amerikaanse politiek alleen maar tot escalatie geleiden en een deur opengezet voor een oorlog. Die oorlog is inmiddels dichterbij. Als er een aanval komt in de Perzische Golf kan Nederland zich moeilijk afzijdig houden nu we net een marineschip die kant op hebben gestuurd.”