Instagram-gekte drijft ‘Disneydorpje’ tot waanzin: ‘Blijf alsjeblieft weg’

Het Oostenrijkse Hallstatt is werelderfgoed en beroemd vanwege haar betoverende landschap en pastelkleurige huizen op de oevers van een schitterend meer. Het idyllische en piepkleine Alpendorpje met negenhonderd inwoners staat al enkele jaren op de kaart van het massatoerisme. Bussen vol met vakantiegangers rijden er iedere dag af en aan. Een flinke opsteker voor hoteliers en restauranthouders, maar niet voor lang meer. Volgens de burgemeester kan Hallstatt de enorme toestroom niet meer aan. „We willen het aantal met minstens een derde verminderen, maar we kunnen ze niet echt stoppen”, vertelt hij tegen The Times.

Boot

Tot de jaren zestig was Hallstatt alleen per boot bereikbaar. Nadat er een weg naar het dorp was gebouwd, kwam vrijwel meteen het toerisme op gang. Sindsdien is het sprookjesachtige zoutmijndorpje altijd wel geliefd geweest, maar zo’n zeven jaar geleden ontplofte de boel nadat het compleet werd nagebouwd door projectontwikkelaars. In de Chinese provincie Guangdong herrees uit het niets een Alpendorp aan een kunstmatig meer, met precies dezelfde naam en uitstraling. Het pretpark wekte de interesse van vele miljoenen Aziaten die massaal naar Oostenrijk afreisden om daar het ‘originele Hallstatt’ te bezoeken.

Een jaar later werd Hallstatt zelfs wereldnieuws nadat het werd genoemd als de belangrijkste inspiratiebron voor de fictieve stad Arandelle in Frozen, misschien wel de succesvolste Disneyfilm. Fans maken er sindsdien volop selfies, laten er drones opstijgen, poseren voor trouwfoto’s en bellen zelfs bij bewoners thuis aan of ze hun toiletten mogen gebruiken. „Mijn moeder werd op een dag wakker en vond enkele Chinese toeristen in haar slaapkamer”, vertelde een cafébaas tegen lokale media.

Hashtag

En dan is er nog het niet te onderschatten effect van Instagram. Op het sociaal netwerk groeide het aantal beelden met de hashtag #Hallstatt jaar na jaar explosief. In ’s werelds digitale fotoalbum staat Hallstatt meer dan 500.000 keer te blinken. Deze megabelangstelling lijkt leuk en aardig, maar voor de burgemeester en de inwoners is het inmiddels meer een vloek dan een zegen. Ze vrezen dat de toeristen het dorpje uiteindelijk vernielen en dat een hoop van de originele pracht straks verloren gaat.

„Het is een ramp. Veel bezoekers denken serieus dat dit een themapark is”, zei hoteleigenaar Verena Lobisser vorig jaar tegen lokale media. Winkeleigenaar Sandra Derbl deelt eenzelfde mening. ,,Het is waanzin! Ik weet niet wat ik moet doen. De mensen kopen niets meer”, briest ze tegen het Duitse tijdschrift Focus. Buiten wurmen de dagjesmensen zich door de nauwe straatjes en nemen foto’s van de schilderachtige plek, maar iets kopen doen ze blijkbaar niet. „Alleen hoteliers en restauranthouders profiteren hier van het massatoerisme”, meent Derbl.

Alarmbel

Burgemeester Alexander Scheutz trok enkele jaren geleden al aan de alarmbel. Politici en burgers staken de koppen bij elkaar op zoek naar een oplossing om het massatoerisme in te dammen. „Het was volgens de inwoners vooral belangrijk om het aantal reisbussen te reduceren”, zei Scheutz vorig jaar al. In februari van vorig jaar besloot de gemeenteraad om dit voorjaar een slot-systeem voor bussen in te voeren naar het voorbeeld van Salzburg. Dit betekent dat busmaatschappijen online een slot (tijdstip) moeten reserveren om naar Hallstatt te komen.

Waarschuwing voor massatoerisme

Toerismedeskundige Jan van der Borg waarschuwt al sinds eind jaren 80 voor de gevolgen van overtoerisme, het fenomeen dat populaire plaatsen als Praag, Dubrovnik, Barcelona, Cinque Terre en Zaanse Schans transformeert tot onleefbare pretparken. „Als econoom deed ik toen onderzoek naar toerisme aan het Tinbergen Instituut. Meer toeristen aantrekken werd unaniem gezien als dé manier om steden en gebieden een boost te geven. Toen ik erop wees dat daar wel wat op af te dingen valt, werd ik weggelachen.”

Dat is inmiddels wel anders. Steden als Amsterdam breken zich het hoofd over Airbnb-verboden, cruiseschiplimieten en andere maatregelen om de ongecontroleerde toeristenstroom aan banden te leggen. In Venetië gingen begin van de zomer duizenden inwoners de straat op in protest tegen hun stadsbestuur na een ongeval met een gigantisch cruiseschip.

Het wordt alleen maar erger. In 2030 zal het aantal internatio­na­le toeristen bijna verdubbeld zijn. „Het wordt alleen maar erger”, waarschuwt Van der Borg. „De toeristensector groeit al decennia 2 à 3 procent harder dan de wereldeconomie. Doordat mensen in Azië, Zuid-Amerika, het voormalige Oostblok en Afrika meer te besteden krijgen, zal die groei komende vijftien jaar nog harder gaan. De Wereldtoerismeorganisatie van de VN voorspelt dat het aantal internationale toeristen in 2030 bijna verdubbeld zal zijn.”