‘De zwarte zwaan of de grijze neushoorn’
COLUMN - Een crisis van deze ernst en omvang produceert, als onvermijdelijke bijvangst, bijzondere en soms bizarre verhalen. Zoals dat over een groepje avonturiers dat half februari met rubberen boten begint aan een tocht van 25 dagen over de Colorado Rivier in de Grand Canyon.
Dat mag bij hoge uitzondering. Vergunningen worden verloot. Zij zijn de gelukkigen. Bij vertrek is iets vaags in het nieuws over een virus in China. Als ze bijna een maand later hun tocht beëindigen en de boten inleveren is de eerste vraag of ze contact hebben gehad met de buitenwereld. Nee, is het antwoord. Telefoons werkten niet in de kloof. Ze weten niets van een pandemie. Sommigen moeten lachen. Ze kunnen niet geloven wat hun verteld wordt. Wat? Tom Hanks heeft het virus ook? Dan stromen sms’jes binnen. Koop bonen. En wc-papier. De journalist die met de avonturiers spreekt voelt iets van afgunst. Deze mensen hebben het grootste verhaal van het jaar gemist. En toch wil hij met ze ruilen. Het liefst, zegt een van hen, wil ik terug naar de rivier. Het verhaal doet een beetje denken aan het boek (en de film) Deliverance waarin een groep vrienden ‘de beschaving’ ontvlucht voor een kanotocht over een rivier. Voordat hun avontuur in een nachtmerrie verandert, zegt een van hen dat het nodig is om te leren overleven. Want „machines zullen op een dag falen, het hele systeem zal falen”’.
Systemen die fragiel zijn, spelen een belangrijke rol in het werk van Nassim Nicholas Taleb, een Libanees-Amerikaanse auteur en wetenschapper. Taleb is gespecialiseerd in onzekerheid, risico’s en menselijk falen. Hij bedacht de term ‘zwarte zwaan’ (black swan) voor onvoorspelbare gebeurtenissen die de wereld op zijn kop zetten. Hij veegde Elon Musk van Tesla vorige week de mantel uit. Die had mensen die in paniek raken door het virus uitgemaakt voor dom. Maar volgens Taleb is Musk de domme.
Want een zekere mate van paniek is volgens Taleb het enige dat overheden ervan weerhoudt slap en afwachtend te reageren. Is het coronavirus dus de zwarte zwaan van 2020? Nee, daarvoor voldoet het niet aan de definities van Taleb zelf. Want deze gebeurtenis was wél voorspeld. Vele malen zelfs. En door experts nota bene. Wie toch een dierenmetafoor wil gebruiken, kan terecht bij crisis-analiste Michele Wucker. Die introduceerde de grijze neushoorn. Je kunt hem niet missen. Hij kondigt zijn komst aan via stofwolken aan de horizon. Hij komt recht op je af. De gevolgen van een botsing zijn zeer voorspelbaar. En dan...doen we net alsof hij er niet is.
Want een zekere mate van paniek is volgens Taleb het enige dat overheden ervan weerhoudt slap te reageren.