De Vadermoorder van Stein: conflict tussen vader en zoon omtrent partnerkeuze

Na een geruchtmakend proces over een erfeniskwestie hebben De Merodes in 1740 de heerlijkheid Stein moeten verlaten ten gunste van het Boheemse geslacht De Kinsky. Op de dag van de inhuldiging van de nieuwe heer Maurits Willem de Kinsky wordt zijn oudste zoon Borchard verliefd op het joodse meisje Meryam Cohen uit Stein. De nieuwe heer van Stein vindt het joodse meisje vanwege haar stand en haar geloof geen passende partij en hij besluit dat de familie Cohen de heerlijkheid moet verlaten.

Borchard daagt zijn vader uit tot een duel op de degen en hij sleurt zijn bejaarde vader naar buiten. Familie en bedienden schieten te hulp en Borchard wordt in de gevangenis in de Rode Toren van het kasteel opgesloten. De volgende dag wordt hij van het kasteel verjaagd en door zijn vader onterfd. Borchard vertrekt met Meryam naar Amsterdam waar hij volgens joodse gebruiken met haar trouwt.

Conflict

In 1843 verschijnt van Pieter Ecrevisse de eerste versie van De Vadermoorder, dat in 1859 in boekvorm verschijnt met als ondertitel Misdaad en berouw. Pieter is de achterkleinzoon van Jan Hendrik Ecrevisse, die in de laatste periode van De Merodes rentmeester van kasteel Stein is geweest. Ook hier vormt de basis van het verhaal het conflict tussen de vader en zijn oudste zoon omtrent diens partnerkeuze. Overeenkomstig de cultuurgeest van de 19de eeuw is het verhaal in sterke mate geromantiseerd.

In Ecrevisses verhaal wordt de vader door de zoon vermoord. Voorafgaand vraagt de zoon zijn vader om toestemming om met het meisje te trouwen dat hij lief heeft, maar hij heeft zelf al een huwelijkspartner voor zijn zoon geregeld. Het conflict ontaardt. De zoon steekt zijn vader met een jachtmes dood. Overvallen door schuldgevoel besluit hij boete te doen door zich naast het lijk van zijn vermoorde vader voor de rest van zijn leven op te sluiten in de ruïnerestanten. De huishoudster Geertruid is de enige die hiervan weet. Zij brengt hem ’s nachts water en brood en onthult pas op haar sterfbed het geheim aan de broer van Walther en aan de rentmeester en de pastoor.

Sagen en legenden

De geschiedenis heeft in de 19e eeuw geleid tot sagen en legenden. Er zouden witte gedaanten verschijnen tussen de muren van de kasteelruïne. Een voormalige heer van Stein is door God gedoemd om ’s nachts op een vurige wagen te worden rondgereden langs alle plaatsen, waar hij zijn euveldaden heeft bedreven. Als hij tegen één uur zijn ronde heeft gedaan stort hij zich met de wagen vanaf de Scharberg in de Maas. Blauwe sissende vlammen en rook slaan uit de rivier. Vervolgens sluit het water zich weer boven de verdoemde ziel.

Frans Meert uit Stokkem (B) heeft begin 20ste eeuw het toneelstuk De Vadermoorder, misdaad en boete geschreven, gebaseerd op het verhaal van Ecrevisse. Jef Penders heeft in 1993, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de stichting Société St. Martin Fanfare de Stein, een muziekcompositie gemaakt van De Vadermoorder, gebaseerd op het boek van pater Munsters uit 1979.