1 miljard euro loonsteun helpt Limburgse clubs, theaters, fabrieken en horeca overeind te blijven

Twee seizoenen op rij moest André Rieu zijn Vrijthofconcerten en kerstshows annuleren. Corona zette een streep door wereldwijd tachtig geplande concerten met 700.000 bezoekers. Een volledig orkest, 130 mensen, zat werkloos thuis. Om hun salaris te kunnen doorbetalen ontving André Rieu Productions BV in vijf NOW-periodes 5,9 miljoen euro loonsteun. André Rieu Studio’s BV kreeg nog eens 224.690 euro. „Zonder die steun was het Johann Strauss-orkest er niet meer geweest, zo simpel is het”, meldt zoon Pierre Rieu. „We zijn er trots op dat we iedereen in dienst hebben kunnen houden, blij dat we in een land leven waar de regering miljarden uit de la trekt om dit soort noodverbanden te leggen.”

Begin deze maand stond de maestro voor het eerst in 630 dagen weer op het podium. In Lissabon. „Dat was geweldig, om weer even te ruiken aan hoe het is om concerten te geven. Het heeft ons de energie van een boosterprik gegeven.” Want makkelijk is het niet geweest voor de stehgeiger en zijn muzikanten. „Je merkt na twee jaar toch dat aan diverse kanten de rekbaarheid eruit gaat: weer alle zalen en hotels afbellen. Onze Amerikaanse tour is al drie keer uitgesteld. Tot februari volgend jaar is alles geannuleerd. De meeste mensen die al een kaartje hadden gekocht zijn begripvol - ‘We wachten rustig tot het weer kan’ - maar niet iedereen reageert zo. Wie dat wil, krijgt zijn geld terug.”

Ingeteerd

De Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (kortweg NOW) vergoedt bij 100 procent omzetverlies tot maximaal 80 procent van de salariskosten. Dit betekent dat de firma Rieu toch ook „substantieel” is ingeteerd op de reserves. We moeten volgens Rieu jr. denken aan miljoenen euro’s. „Maar we waren én zijn een gezond bedrijf.” Pre-corona, in 2019, boekte de bv Rieu nog een omzet van 43,1 miljoen en een winst van 11,9 miljoen euro, blijkt uit gegevens van de Kamer Van Koophandel.

Midden in de coronapandemie was er het verhaal dat de maestro zelfs zijn Stradivarius zou moeten verkopen, als de staatssteun op enig moment zou ophouden en het virus dan nog niet verslagen zou zijn. Zo ver is het (nog) niet gekomen, maar volgens Pierre Rieu is de maestro wel degelijk bereid dat offer te brengen. Aan het eeuwenoude instrument van de vermaarde Italiaanse vioolbouwer hangt een prijskaartje van 7 tot 7,5 miljoen euro. „Nee, dat bericht was geen publiciteitsstunt.” De ‘koning van de wals’ heeft nog meer mooie violen, waar hij alsdan op kan doorspelen, horen we.

Rowwen Hèze

De cultuursector werd zwaar getroffen door de tot dusverre vier coronagolven en de lockdowns die het kabinet ertegen inzette. Theaters, bioscopen en musea waren lange tijd dicht of mochten maar spaarzaam publiek ontvangen. Op poppodia was het onwezenlijk stil. Sinds begin december, en wie weet tot wanneer, moet de deur nu om vijf uur ’s middags dicht. De Muziekgieterij in Maastricht wist dankzij 897.600 euro NOW-steun op de been te blijven, het Limburgs Museum in Venlo kreeg 233.549 euro, Parkstad Limburg Theaters 989.271 euro en het Maastrichtse filmhuis Lumière 441.693 euro (plus separaat nog 580.457 euro voor het horecagedeelte). De band Rowwen Hèze, die begin november nog wel haar traditionele Slotconcerten speelde, ontving 416.435 euro uit de NOW-pot. Voor het restauratieatelier bij het Bonnenfantenmuseum was er 263.662 euro.

Werk zoveel mogelijk thuis, houdt anderhalve meter afstand en stel een buitenlandse vakantie uit. Dat was, op en afgaand, het mantra van ons kabinet tegen het coronavirus. Lange tijd ook zaten Europa en de wereld met code oranje praktisch ‘op slot’: je kon nauwelijks ergens heen.

Attracties en de toerismesector hadden het daarmee zwaar te verduren afgelopen twee jaar. Vooral tijdens de lange lockdown van de vorige winter lag zo goed als alles stil. GaiaZoo in Kerkrade ‘stopte’ de financiële gaten met 1.215.318 euro NOW-steun, het Discoverymuseum daar ook kreeg 177.987 euro en de Maastrichtse rederij Stiphout 6 ton. Ook touringcarbedrijven als Kupers, Ghielen, Slangen en Hanneman De Toerist wisten enkel met hulp van de overheid het hoofd boven water te houden.

Noodhospitaal

Congrescentrum het Mecc, dat de prestigieuze kunstbeurs Tefaf in 2020 voortijdig beëindigde en de editie van dit jaar tot een onlineversie beperkte, kreeg 2,5 miljoen euro steun. In de lege hallen werd tijdens de eerste coronagolf wel een noodhospitaal ingericht, later richtte de GGD Zuid-Limburg er een van zijn vaccinatielocaties in.

Met stip bovenaan de NOW-lijst van attracties staat park Toverland van ondernemer Jean Gelissen. Volgens de openbare UWV-registers ging er ruim 2,7 miljoen euro naar het pretpark in Sevenum. Woordvoerster Tessa Maessen vertelt dat het bedrag zelfs nog hoger uitvalt: 3,4 miljoen euro in vier periodes. „We zijn in de eerste en tweede lockdown bij elkaar zeven maanden gesloten geweest. Op 19 mei dit jaar, onze verjaardag, mochten we eindelijk weer open”, klinkt het enthousiast. „Het was een heftige tijd. Je probeert het personeel betrokken te houden. Collega’s van de technische dienst hebben gewoon doorgewerkt, de attracties moeten onderhouden worden. Net zoals het groen en onkruid. Tientallen andere werknemers van bijvoorbeeld ons horecagedeelte zijn tijdelijk uitgeleend aan De Zorggroep of de stichting Dichterbij, of ze gingen aan de slag als orderpicker bij distributeur PVH Europe, dat werkt voor kledingmerken als Calvin Klein.”

Ondanks de NOW-gelden leed Toverland als bedrijf in 2020 een nettoverlies van 2,8 miljoen euro. Het bezoekersaantal kelderde met 30 procent, al kwamen er nog steeds 534.000 mensen voor een ‘magisch geluksmoment’. Door corona moest van vier vaste werknemers afscheid worden genomen. De woordvoerster kijkt niettemin met een zonnige blik naar de toekomst. „Je merkt dat juist in deze tijd mensen behoefte hebben aan even een dagje uit. Over het afgelopen zomerseizoen hebben we niets te klagen gehad.”

Camille Oostwegel

Zware coronaklappen waren er - met een opgedroogde toeristenstroom en verplicht gesloten cafés - ook voor de horeca. Honderden staan in de lange lijst van voorschotten. Veel bekende namen. Beluga Loves You van Servais Tielman ontving tot nu toe 757.284 euro steun, auberge De Rousch in Heerlen 549.342 euro, brasserie Monopole in Maastricht 479.775 en Hans van Wolde’s Brut 172 in Reijmerstok 273.611 euro. Diverse motels van Van der Valk in Venlo, Maastricht, Heerlen, Roermond (Oranjerie) en Stein kregen samen 9.763.454 euro loonvoorschot. Grand hotel de l’Empereur in Maastricht hield het bij 530.204 euro.

Een hoofdstuk apart is het imperium van hotelier en restaurateur Camille Oostwegel. Hij vroeg voor vier van zijn luxe hotels en restaurants overheidshulp aan: de châteaus Neercanne en St. Gerlach, het Kruisherenhotel in Maastricht en Winselerhof in Landgraaf. Opgeteld ontving Oostwegel 3.342.860 euro. „Van maart tot mei vorig jaar waren we helemaal dicht en nu mogen we voorlopig maar tot 17 uur open zijn. Sowieso zijn er al langer regels voor het maximaal aantal gasten dat je mag ontvangen. De NOW-steun helpt, maar is zeker niet kostendekkend. Het is een lastige, onzekere tijd. Dat merk je ook aan het uitblijven van nieuwe boekingen. Mensen twijfelen, wachten af. Dramatisch is het”, aldus Camille junior, die de Oostwegel Collection vorig jaar, midden in de pandemie, van zijn vader overnam.

„Doordeweeks loop ik in onze hotels door lege gangen, in het weekend is de bezetting minimaal. Het is een surrealistische ervaring. Je wordt als ondernemer zo beperkt door alle regels. Je probeert je na elke persconferentie weer aan te passen, maar na bijna twee jaar slaat soms de moedeloosheid toe. Je hebt er zelf weinig grip op. Voor de komende feestdagen hoef ik weer weinig te verwachten, maar we blijven wel open. Ja, ik slaap wel eens slecht en ben wel eens ongedurig. Anderzijds, de interne vibe is nog steeds positief, we zijn met mooie dingen bezig. Ons plan bijvoorbeeld voor uitbreiding van het Kruisherenhotel. Dat houdt je gefocust op de toekomst. Ik heb al mijn 250 mensen aan het werk kunnen houden, daar ben ik blij mee.”

Brouwerijen

Dichte cafés en restaurants is ook slecht nieuws voor toeleveranciers. Miljoenensteun ging er naar bedrijven als Daily Fresh Food (2,7 miljoen euro steun), Hansen Dranken (1,2 miljoen) en Hanos (1,1 miljoen). Bierbrouwerij Gulpener bleef op de been dankzij een NOW-bijdrage van 1,9 miljoen euro, de collega’s van Lindenboom ontvingen 1.092.00 euro, de brouwers van De Leeuw en Meens (Alfa) respectievelijk 221.145 en 170.715 euro.

Het allerhoogste bedrag voor één bedrijf ging - tot dusver - naar VDL Nedcar, een van de grootste werkgevers van Limburg met zo’n vierduizend medewerkers. In vier NOW-periodes kreeg de autofabriek in Born opgeteld 45.757.930 euro. Zeven andere in Limburg gevestigde VDL-toeleveringsbedrijven met ruim 700 werknemers ontvingen samen 2 miljoen euro loonsteun.

„Tijdens de eerste golf, vorig jaar, hebben we bij Nedcar zes weken de productie moeten stilleggen wegens een door corona verhoogd ziekteverzuim en materiaaltekorten. Dit jaar hebben we alweer 48 dagen niet kunnen produceren, vanwege een tekort aan elektronische componenten, waaronder chips”, weet zegsman Miel Timmers. Het is voor de maakindustrie in de coronacrisis voortdurend traplopen tussen de 3 M’s, zoals wij dat noemen: medewerkers, marktvraag én materialen. De 3-M’s moeten tegelijkertijd én voldoende aanwezig zijn om te kunnen produceren. Nadat we in 2020 een veilige werkomgeving voor onze medewerkers hadden gecreëerd en de marktvraag enigszins was hersteld, kampen we nu dus nog steeds met de materialen die niet of later en vaak tegen hogere prijzen worden geleverd. We hebben vrijwel dagelijks contact met onze opdrachtgever, BMW, om te kijken of de productie in de week erop kan doorgaan. En zo gaat het al maanden. De situatie is heel onzeker en zal, vrees ik, met wellicht een vijfde coronagolf op komst, nog wel even voortduren.” VDL Nedcar realiseerde in 2020, ondanks alles, een omzet van 2,3 miljard en boekte een winst van 35,3 miljoen.

VVV Venlo

Corona-loonsteun was er ook voor Limburgse sportverenigingen. Alle vier de profvoetbalclubs (VVV Venlo, Fortuna Sittard, Roda JC en MVV Maastricht) komen in de lijst terug. Precies in die volgorde. VVV ontving 2.219.169 euro, Roda en Fortuna ieder 1,7 miljoen en MVV ‘slechts’ 508.182 euro. „Vorig jaar maart werd de competitie tegen het eind stilgelegd en nu spelen we alweer maanden zonder publiek. Daardoor missen we een behoorlijk deel van onze inkomsten. Die bestaan vooral uit seizoenskaarten, sponsoring en horecaomzet”, vertelt VVV-directeur Marco Bogers. „Gelukkig zijn de sponsors en fans ons trouw gebleven. We hebben ze een compensatievoorstel gedaan en daar is goed op gereageerd. Alom steun. Maar de extra inkomsten van mensen die naar het stadion komen en wat verteren, die missen we. Vooral dat gat vullen we grotendeels met de NOW-steun, waar wij volgens mij heel gepast gebruik van hebben gemaakt. Daarnaast hebben zowel onze spelers als de staf vrijwillig salaris ingeleverd, ook dat drukt de kosten. Intussen blijft het heel erg vreemd: spelen in een stil stadion, dat bedoeld is om te juichen en genieten. Ik kan er maar niet aan wennen.”

Tientallen miljoenen steun was er ook voor allerlei grote en kleine uitzendbureaus als Mise en Place (ruim 7 ton), Wiertz (2,9 miljoen), AB Werkt (3 miljoen) en Projectbureau Staffable (11,7 miljoen). Maastricht Aachen Airport, waar tijdens de eerste coronagolf nauwelijks nog een passagiersvliegtuig opsteeg of landde, kreeg zo’n 2 miljoen euro NOW-geld.

Corona bracht voor sommige bedrijven ook (een beetje) goed nieuws: de onlineverkoop floreerde flink toen alle niet-essentiële winkels dicht waren. Het was extra aanpoten in veel distributiecentra, die niettemin af en toe extra steun kregen. Zo kregen de bv’s Michael Kors Europe én Netherlands - beide gevestigd in Venlo - opgeteld 3,8 miljoen euro NOW-geld. In 2019, pre-corona, boekte Michael Kors Europe nog een winst van 311 miljoen.

Tenten

Tentenbouwer Neptunus vond tijdens de pandemie ‘nieuw’ werk met de bouw van tijdelijke onderkomens voor de GGD-teststraten in onder meer Venlo en Urmond. Ook zag ze brood in tenten voor het coronaproof stemmen bij de Kamerverkiezingen van maart 2021. Het was niet genoeg om ongeschonden door de crisis te komen, het bedrijf uit Kessel kreeg met twee bv’s 2,3 miljoen euro steun. Ook Boels (‘verhuurt bijna alles’) zag de vraag bij evenementen opdrogen, maar pakte kansen in de teststraten, in ziekenhuizen en op scholen. Het bedrijf leverde hekken, sanitair en stroomaggregaten, vertelt woordvoerder Tom Hendrikx. „Zo hebben we de economische schade kunnen beperken. Zelfs zo ver dat we de in eerste instantie aangevraagde NOW-steun van 3,1 miljoen hebben teruggestort: we kwamen niet aan het vereiste minimale omzetverlies van 20 procent.”

Tot slot nog wat opvallende namen uit de NOW-lijst die niet direct in een categorie passen, maar wel opvielen in de bovenste regionen. Fair Play Centers, het gokhallenbedrijf van John Janshen en Chris Hahnrats, ontving 8,7 miljoen euro overheidssteun. Het callcenter van Mercedes-Benz in Maastricht kreeg 2,4 miljoen, Koninklijke Mosa 3,5 miljoen en snackfabriek Mora 879.741 euro. Het NAVO-hoofdkwartier Joint Force Command in Brunssum ontving 109.590 euro, de Beatlesgoeroe Maharishi en zijn educatief centrum in de bossen van Vlodrop 359.825 euro, de stichting Limburgs Landschap 246.018 euro en de Maastrichtse kerkboekhandel Dominicanen 337.920 euro. En 152.334 euro was er voor de Stichting Limburgse Bedevaarten, want ook die gingen vaak niet door. Marsna Paper, de bv achter de papierfabriek in Meerssen, kreeg 689.061 euro steun, maar ging in augustus alsnog failliet. En we konden geen carnaval vieren vorig jaar, maar met 3,5 ton overheidssteun hielden de winkels van Karnevalswierts in onder meer Heerlen, de moed erin.