Kabinet omarmt snoeihard rapport over corona-aanpak: ’Crisisstructuur niet op orde’

Kabinetsbronnen melden aan De Telegraaf dat de eerste conclusies van de OVV omarmd worden. Vrijdag wordt de kabinetsreactie officieel bekendgemaakt.

In het OVV-rapport was het vooral ex-coronaminister Hugo de Jonge, destijds verantwoordelijk voor de aanpak van de coronacrisis, die de volle laag kreeg. De CDA-bewindsman kreeg onder meer kritiek omdat hij met te grote stelligheid zou beweren dat maatregelen een bepaald effect zouden hebben, en te veel beloofde: „Een terugkerend patroon waarin de minister van VWS besluiten neemt en toezeggingen doet, terwijl nog niet duidelijk is of en hoe die te realiseren zijn”, aldus het rapport.

’Ondergeschoven kindje’

In het rapport was ook een brief van De Jonge opgenomen, waarin hij de bevindingen laakt. In zijn reactie schreef De Jonge dat de raad volgens hem te weinig heeft gekeken naar de maatregelen die het kabinet nam toen corona net uitbrak. Ook kon hij zich niet vinden in de conclusie dat de verpleeghuizen het ondergeschoven kindje zijn geweest tijdens het begin van de crisis. De Onderzoeksraad oordeelde onder meer dat er te weinig beschermingsmiddelen beschikbaar werden gesteld voor verpleeghuizen, en dat er te weinig getest werd. Uiteindelijk moesten ze op slot, met grote ellende voor bewoners en dierbaren tot gevolg.

Ex-coronaminister De Jonge stelde destijds dat het rapport, dat gebaseerd is op interviews met betrokkenen, niet goed in staat is om „de context van destijds, de grote onzekerheid, de enorme schaarste, de hoge verwachtingen, de paniek en de emotie, de tijdsdruk en de in zeer korte tijd gemaakte beleidskeuzes scherp te krijgen.”

De algemene maatregelen die het kabinet afkondigde, het verbod op handen schudden en de anderhalve meter afstand, werden ook in het leven geroepen om kwetsbaren in verpleeghuizen te beschermen, zo schreef De Jonge. „Dat werpt ook een ander licht op de conclusie dat de situatie in verpleeghuizen onvoldoende aandacht kreeg.” Het bezoekverbod, dat veel bewoners in eenzaamheid achterliet, was ook ingesteld om hen te beschermen, benadrukt hij. Het voornemen van het kabinet om de kritiek te omarmen, is dus pijnlijk voor De Jonge die daar dus wel wat op had aan te merken.

Niet goed voorbereid

Het OVV-onderzoek concludeerde in algemene zin dat Nederland in de beginfase van de pandemie niet goed voorbereid was op een langdurige gezondheidscrisis. Zo was de crisisstructuur niet op orde, en schortte het aan eenduidige en heldere besluitvorming en langdurige communicatie naar de samenleving toe. Het was niet altijd duidelijk wie de bevoegdheid had om een bepaald besluit te nemen, en door de vele commissies en overleggen - onder meer in ’t Torentje en in het Catshuis - ontstond er een diffuse vorm van besluitvorming.

Ook nam het kabinet niet altijd verantwoordelijkheid voor heftige beslissingen. Zo was het Outbreak Management Team (OMT) onder leiding van Jaap van Dissel een van de belangrijkste adviseurs van de overheid, en werd bij vrijwel alle belangrijke overleggen betrokken. Maar er werd ook te vaak naar gewezen, aldus de OVV. Het OMT kwam in een ’verantwoordelijke in plaats van een adviserende rol’, stelde OVV-voorzitter Jeroen Dijsselbloem. „Lastige keuzes met betrekking tot de maatregelen werden al in de OMT-adviezen verwerkt in plaats van ’transparant’ aan de Tweede Kamer voorgelegd.”