Remkes: 500 tot 600 grootste uitstoters snel uitkopen enige oplossing
Johan Remkes komt aan in Nieuwspoort voor de presentatie van zijn bevindingen naar aanleiding van de stikstofgesprekken tussen het kabinet en organisaties, waaronder die van boeren. — © ANP
Boeren en plattelandsbewoners zijn tekortgedaan door het kabinet. Die harde conclusie trekt stikstofbemiddelaar Johan Remkes. Hij stelt dat hij ‘enorm geschrokken is van de oprechte wanhoop die in de ogen van redelijke mensen te zien is’. „Dat hier heftige emoties uit volgen, begrijp ik wel.”
Desalniettemin moeten zo’n 500 tot 600 boerenbedrijven die veel uitstoten zo snel mogelijk worden uitgekocht. „Doordat werkende maatregelen zo lang vooruitgeschoven zijn, zijn er geen goede routes meer over.” Volgens Remkes is dat de enige oplossing, omdat Nederland anders stil blijft staan. Hij noemt versneld uitkopen van deze ‘piekbelasters’ de ‘minst kwade route’. Op deze manier worden zo min mogelijk bedrijven geraakt (circa 1 procent van de agrarische bedrijven) en kunnen de vergunningen voor bijvoorbeeld bouwprojecten weer op gang komen. Stoppers moeten ‘maximaal’ en ‘ruimhartig’ worden gecompenseerd, aldus Remkes.
Het kabinet krijgt er hard van langs. Remkes schrijft in zijn rapport dat er ‘meer tussen hemel en aarde is dan stikstof’. „De overheid moet door meer brillen kijken dan enkel de juridische en ecologische bril.” Volgens Remkes heeft het kabinet het algemeen belang uit het oog verloren. Naast het belang van de natuur moeten ook het agrarische en ecologische belang worden meegenomen. Bovendien moet er ‘oog zijn voor de menselijke maat’.
‘Silver bullet’
Remkes noemt innovatie een belangrijk instrument voor het behalen van de doelen. „De belofte van innovatie is geen ‘silver bullet’ voor de korte termijn.” Wel beveelt hij een nationaal innovatieprogramma aan om vernieuwingen in management, voer en stalsystemen te stimuleren. Hij adviseert om als eerste stap een rondetafelgesprek te organiseren met bedrijven die in potentie een bijdrage kunnen leveren aan agrarische vernieuwingen.
Remkes roept het kabinet op om te komen met een echte visie voor het Nederlandse landbouwbeleid. „Er moet een visie zijn op wat Nederland wil, wie zijn beoogde klanten zijn en met wie samenwerking vereist is. Ik denk dat het realistisch en wenselijk is dat er in Nederland hoogproductieve landbouw is, ook gericht op de export.” Wel is dat volgens Remkes alleen mogelijk als wordt voldaan aan eisen van bodem, water, klimaat en dierenwelzijn. Hij sluit niet uit dat de veestapel dan ‘stapsgewijs’ in omvang afneemt.
2030
De coalitie van VVD, D66, CDA en CU wil een halvering van de stikstofuitstoot in 2030, vijf jaar eerder dan nu in de wet staat. Remkes beveelt aan om vooralsnog vast te houden aan 2030 en de doelstellingen. Zoals De Telegraaf woensdagochtend al meldde, moet het mogelijk zijn om in bepaalde gebieden meer tijd te nemen. Het door stikstofminister Christianne van der Wal (VVD) gepresenteerde stikstofkaartje moet wat Remkes betreft sowieso van tafel. Na het delen van het kaartje brak groot protest uit. Dat heeft ‘schadelijke effecten’ gehad, aldus Remkes, die stelt dat het gevoerde beleid ‘bij veel boeren voor onzekerheid en emotionele schade’ heeft gezorgd.
Een van de belangrijke aanbevelingen is ook dat het kabinet de daadwerkelijk staat van de natuur centraal moet stellen en niet -zoals nu gebeurt- de ingewikkelde meetmethode van de kritische depositiewaarde (kdw) hanteert.
Remkes wil dat er een alternatief voor de kdw komt en -zodra die er is- uit de wet wordt gehaald. Boeren moeten voorts de mogelijkheid krijgen om zelf exact bij te houden hoeveel zij uitstoten op hun bedrijf.
Eerlijke verhaal
Remkes verwacht niet dat de agrarische sector blij zal zijn met zijn rapport. „Ik heb echter gemeend dat het belangrijker is om het eerlijke verhaal begrijpelijk op te schrijven.” Ook het kabinet zal niet blij zijn, verwacht hij. „Ik vind dat aan een groot aantal wensen van de agrarische sector tegemoet moet worden gekomen. Niet omdat het kabinet moet buigen voor asbest op de snelweg of omdat de natuur niet belangrijk is. Simpelweg omdat plannen voor een beter werkende en meer gedragen aanpak altijd de voorkeur verdienen. Ongeacht de politieke gevoeligheden.”
Lees ook: Advies van Johan Remkes over stikstofbeleid: ‘Piekbelaster snel uitkopen’
De stikstofbemiddelaar constateert ook dat er sprake is van een groeiende kloof tussen de Randstad en landelijk én tussen stad en platteland. „Zeker in het landelijk gebied wordt ervaren dat het op veel dossiers moet opdraaien voor problemen die vooral de stad ervaart.” Volgens Remkes is er „te weinig gevoel dat ‘Den Haag’ echt begrijpt wat daar speelt, dat er vooral over en niet met hen gesproken wordt en soms dat ze bewust klein gehouden worden gehouden.”