Spektakelmusical over de overstromingen

Een foto van een jonge Tom, microfoon in de hand, tot aan zijn borst in een waterdicht pak gehesen. Tom staat in het water. Maaswater. Maar aan de huizen en hekken zie je dat de Maas hier eigenlijk niet hoort te stromen. Het is een straat. ”Die foto is genomen in Geulle aan de Maas,” herinnert Tom zich. ”Een deel van het dorp was geëvacueerd maar in deze hoger gelegen straat zaten nog mensen, afgesloten van de buitenwereld. En het was Eerste Kerstdag. Dus hadden de gemeente Meerssen en vliegveld Beek bedacht dat ze die mensen eten gingen brengen.

Tom kreeg te maken met het dubbele van heftig nieuws: meestal niet leuk voor de mensen die het overkomt, wel voor journalisten die er verslag van doen. ”Voor een beginnend verslaggever was het fantastisch. Drie weken lang keihard werken, letterlijk dag en nacht, maar overal met je neus bovenop zitten. Ik was bij overleggen tussen bestuurders, ik was bij de mensen thuis, ik voer in bootjes door straten waar verder niemand mocht komen. En ik wist dat wat wij toen uitzonden er echt toe deed. Nu heb je apps met waterstanden - destijds was je afhankelijk van ons.”

Wat Tom vooral bij is gebleven: hoe verschillende mensen reageren op zo’n crisis. Sommige mensen storten in, andere houden hun hoofd koel. Er zijn mensen die hun hele geschiedenis verloren, die de fotoalbums ‘veilig’ op de eikenhouten eettafel hadden gelegd. Maar toen ze terugkwamen na de evacuatie bleek die tafel te zijn gaan drijven. Daar kun je depressief van raken, denk ik. Maar je kunt het ook als een nieuwe start zien. Die verscheidenheid in menselijke reacties maken het verhaal groter dan alleen dat water op dat moment.”

Precies wat nodig is voor een theaterstuk, meent Tom. Al heb je natuurlijk ook een verhaal nodig, niet alleen een nieuwsgebeurtenis. Theatermaker Servé Hermans heeft zich daarom laten inspireren door de belevenissen van Tom. Zijn verhaal, zijn ervaringen, vormen de kern van Het was zondag in het Zuiden. ”Eervol? Tuurlijk. En ik heb meteen maar mijn hele archief overgedragen. Dat sleep ik al acht verhuizingen achter me aan. Logboeken van de brandweer, foto’s, rapporten. Misschien kunnen ze daar iets mee.”

Je hoeft geen Shakespeare te heten om daar verhalen in te vinden. Zo was de burgemeester van Arcen & Velden plotseling spoorloos verdwenen. ”Die had 48 uur niet geslapen, en je moet je voorstellen dat er in die tijd nog nauwelijks protocollen en rampenoefeningen waren. Zo’n burgemeester van een kleine gemeente moest met een handvol ambtenaren alles zelf uitvinden. Nou, waarschijnlijk is het die burgemeester te veel geworden. De krant stond vol kritiek op hem. En ineens was-ie weg. Onbereikbaar. Het was een groot mysterie.” Die avond reed verslaggever Tom nog een rondje. Arcen was geëvacueerd, het spookdorp werd door militairen bewaakt. Niemand mocht erin maar sommige journalisten hadden van de Commissaris van de Koningin een vrijbrief gekregen. Tom ook. ”Ik mocht dat dorp in. Het was elf uur, donker en stil. Ik wist waar de burgemeesterswoning stond, dus ik dacht: even kijken. Zie ik dat daar licht brand. En er staat een auto voor de deur. Dus ik bel aan. En wie doet open? De burgemeester.” Tom vraagt of hij binnen mag komen. Of hij een interview mag opnemen. En dat mag. De burgemeester vertelt dat het hem allemaal even te veel werd, dat hij bij zijn broer in Lomm is gaan bijslapen. ”Dus ik ben dat gesprek ’s nachts nog in studio Venlo gaan monteren.” Omdat de uitzendtechnicus in Maastricht pas om 06:00 begon met werken, kon het interview toen pas de zender op. ”Maar inmiddels was de krant al verschenen. Met als opening, in koeienletters op de voorpagina: ‘MOOREN SPOORLOOS’. Terwijl hij bij ons dus op dat moment gewoon op de radio te horen was. Mijn eerste scoop, ja. Heerlijk.”

Lees het hele interview van Frans Pollux op www.hetwaszondaginhetzuiden.nl

Beluister hier het fragment: