Publiek keert na de pandemie langzaam terug naar musea en theaters, reden tot juichen is er vooral bij Limburgse poppodia
Jongeren hadden na twee jaar corona ‘knaldrang’ en trokken naar de poppodia. — © Harry Heuts
De cultuursector, zwaar getroffen door de coronacrisis, is weer opgekrabbeld. Het aantal bezoekers in theaters, musea, poppodia en bioscopen liet in 2022 een stijgende lijn zien. Maar toch is er niet bij iedereen reden tot juichen, want het niveau van vóór de pandemie lijkt soms nog ver weg. Belangrijkste verschil met vroeger: bezoekers kopen niet ruim van tevoren kaarten, maar pas op het laatste moment.
„Naar omstandigheden een goed jaar.” Deze opmerking, van Esther Wagemans van museum Bonnefanten in Maastricht, is vaker te beluisteren tijdens een rondgang langs diverse culturele instellingen in de provincie Limburg. De meeste cultuurcentra trokken meer bezoekers dan de twee jaren ervoor, maar dat is logisch: vanwege de pandemie golden er in 2020 en 2021 allerlei beperkingen inclusief gedwongen sluitingen.
En ook begin vorig jaar was er nog een lockdown. Mede daardoor is het oude niveau nog bijna nergens bereikt. Toch zijn de culturele instellingen overwegend content over 2022. Dat komt vooral door de tweede helft van dat jaar, waarin de gevreesde najaarsgolf aan coronagevallen uitbleef en meer mensen een avondje uit boekten.
De start was moeilijk. In januari 2022 waren de zalen dicht vanwege de lockdown en ook in februari golden er nog diverse beperkingen. Toen alles weer volledig open mocht, bleken vooral ouderen huiverig om te komen, zo ondervonden ze met name bij de theaters en bioscopen. Inmiddels is dat bijgetrokken, zeggen diverse woordvoerders. Wat wel opvalt: mensen beslissen later dan voorheen om een kaartje te kopen.
De Maaspoort in Venlo wist vorig jaar ruim 85.000 mensen naar voorstellingen te lokken. In 2019 lag dat aantal op zo’n 112.000. „Niet ontevreden, maar er is wel nog werk aan de winkel”, zegt directeur Leon Thommassen. Want de cijfers van het afgelopen jaar zijn deels te danken aan de Venlose Revue, die altijd voor een hoger aantal bezoekers zorgt. Ook het gratis toelaten van kinderen leidt tot een grotere aanloop, vertelt Thommassen. „We gaan dat de komende jaren ook doen. Nagenoeg alle kindervoorstellingen zitten vol. Voor dit jaar verwachten we heel veel van de coproductie met Toneelgroep Maastricht, Zondag in het Zuiden, in de Doolhof in Tegelen. Dat gaat een absolute knaller worden.”
Theater aan het Vrijthof meldt 150.000 bezoekers over 2022, inclusief festivals zoals Parcours en Nederlandse Dansdagen. Dat waren er vóór de pandemie bijna 180.000, zegt woordvoerster Gaby van Wegberg. Het Maastrichtse theater verwacht dit jaar weer op dat hogere cijfer uit te komen. Het Munttheater in Weert bleef steken op 37.000 gasten, zo’n 25 procent minder dan voor de coronacrisis, en het Toon Hermans Theater in Sittard verwelkomde ruim 27.000 bezoekers, ongeveer 2500 minder dan in 2019.
Populair
De Parkstad Limburg Theaters in Heerlen en Kerkrade kregen in 2022 bijna 190.000 mensen over de vloer. Vóór de pandemie waren dat er meer dan 250.000. „Onder de omstandigheden een mooi resultaat”, zegt de kersverse directrice Janine Dijkmeijer. De cijfers werden mede bepaald door populaire producties zoals Charlie and the Chocolate factory van de Theateralliantie, zo laat ze weten. Ook Machine de Cirque dat PLT samen met Cultura Nova presenteerde, trok in de zomer duizenden bezoekers.
Schouwburg Venray kan alleen iets zeggen over de eerste helft van het seizoen 2022-’23. En die ziet er, met een bezettingsgraad van 60 procent, nagenoeg hetzelfde uit als voor corona. „Met ruim 20.000 verkochte tickets voor het nieuwe seizoen hebben we een vliegende start gemaakt”, aldus woordvoerster Roos Creemers.
Poppodia profiteren van ‘knaldrang’
Een enorme toeloop was voorspeld. Jongeren hadden, na twee eenzame en saaie coronajaren, ‘knaldrang’ en zouden massaal gaan feesten en concerten bezoeken als alle beperkende maatregelen waren opgeheven. Bij het grootste poppodium van Limburg, de Muziekgieterij in Maastricht, hebben ze dat gemerkt. De concerten trokken 38.301 bezoekers (in 2019: 30.651) en op de clubavonden kwamen 28.084 mensen af (in 2019: 19.596). „2022 was een topjaar voor ons”, zegt zakelijk directeur Richard Loomans. „We tikten niet alleen de vier miljoen euro omzet aan, maar hadden meer bezoekers dan begroot en organiseerden ontzettend veel evenementen. En dat alles ondanks het feit dat we pas eind maart 2022 open konden gaan en dus eigenlijk maar negen maanden konden programmeren.” Loomans maakt wel een kanttekening: veel concerten die in de coronaperiode gepland stonden zijn verplaatst naar 2022. En de grote zaal van de Maastrichtse poptempel is pas in september 2019 in gebruik genomen. Een echt goede vergelijking is dus eigenlijk niet te maken. Dat geldt ook voor De Nieuwe Nor in Heerlen, dat in 2022 45.000 bezoekers noteerde. Dat cijfer laat zich moeilijk vergelijken met voorgaande jaren vanwege een verbouwing en vergroting van het muziekcomplex in het centrum van de stad. „Met name het naseizoen was goed en we hadden bijna ieder weekeinde wel een uitverkochte show of dance-avond”, meldt directeur Johan De Niet. Voor 2023 zet De Nieuwe Nor in op 65.000 bezoekers. Maar of dat gehaald gaat worden, weet hij niet: „We staan enorm onder druk door de inflatie en personeelstekorten. En door de gestegen kosten en de wereldwijde crisis zien we dat mensen terughoudend zijn en pas laat beslissen. Maar we zijn hoopvol.”
Volt in Sittard en ECI Cultuurfabriek in Roermond noteerden ook een stijging ten opzichte van drie jaar geleden. Volt kreeg ruim 13.000 mensen binnen en ECI 14.659. Voor beide podia betekende dat zo’n duizend popliefhebbers meer. Ook Grenswerk in Venlo kwam naar eigen zeggen weer op stoom, al bleef het aantal bezoekers met 46.500 toch zo’n 7000 achter bij 2019. Maar dat was dan ook een topjaar, meldt directeur Tim Gaal. „De bezoekers lijken ons podium weer makkelijk te kunnen vinden. Hierbij vallen ons een paar dingen op: er is veel animo voor shows van lokale artiesten en we zien een nieuwe jonge generatie bezoekers, onder wie ook relatief veel mensen van internationale afkomst (internationale studenten en arbeidsmigranten). Dit zijn mooie positieve ontwikkelingen waarop we graag verder bouwen.”
Keith Haring
In museumland bleven de bezoekersaantallen soms ver achter bij die van pré-corona. Maar sommige musea deden het heel goed. Zoals Schunck in Heerlen, waar de expositie over Keith Haring een enorme trekker was. Schunck ontving maar liefst 40.000 bezoekers in 2022.
Voor dit jaar is het aantal bezoekers voor het Heerlense museum op 25.000 begroot, omdat er geen ‘block buster’- expo is en de museumzaal vanwege onderhoud tot half april dicht is. Veel verwachtingen zijn er wel van het nieuw te bouwen Kijkdepot, dat komende zomer geopend wordt. En van tentoonstellingen van fotografe Bertien van Manen en David Bade, later dit jaar.
Ook het Limburgs Museum in Venlo scoorde goed. Met 60.000 betalende bezoekers is het bijna terug op het oude niveau. Volgens woordvoerster Mariët Erica zorgden vooral de tentoonstellingen De Vergeten Prinsessen van Thorn en Mystiek, die nog steeds te zien is, voor een grote toeloop. Erica verwacht dit jaar nog meer mensen te ontvangen, onder meer vanwege de grote tentoonstelling waarin het beleg van Maastricht centraal staat: De Zonnekoning en Oranje - Slaags aan de Maas. Die is vanaf juni te zien.
Bonnefanten trok ruim 100.000 bezoekers en is daar naar eigen zeggen best tevreden over. Maar het zijn er wel 47.000 minder dan in 2019, het laatste ‘normale’ jaar. Woordvoerster Esther Wagemans verwacht dat het aantal in 2023 zal groeien tot 135.000. Maar er zijn wel andere zorgen: stijgende lasten en kosten. „Daarvan kunnen we de eventuele consequenties nog niet helemaal overzien”, zegt ze.
Last
Discovery Museum (voorheen: Continium, Cube en Columbus) in Kerkrade had, volgens woordvoerster Carola van ’t Hof, net als veel andere musea last van de corona-nasleep en sloot 2022 af met ruim 56.000 bezoekers. Ter vergelijking: in het topjaar 2017 passeerden er 170.00 mensen de kassa. Voor dit jaar is het aantal bezoekers begroot op 79.000, zegt Van ’t Hof.
De twee musea van De Domijnen in Sittard – het ene museum over hedendaagse kunst en het andere over historie en archeologie – verkochten vorig jaar samen 5363 tickets, 3000 minder dan in 2019. Opvallend: het museum voor hedendaagse kunst in Ligne ontving juist duizend mensen meer dan toen.
Beeld van Les Deux Garcons, te zien op de succesvolle expositie Mystiek in het Limburgs Museum. — © Mara van den Oetelaar
Fotomuseum aan het Vrijthof in Maastricht zag pas vanaf oktober een serieuze toename van het aantal bezoekers, vertelt directeur Erik de Jong. Uiteindelijk kwam de teller niet verder dan iets boven 18.000. Voor dit jaar zijn de verwachtingen hooggespannen. Met de grote exposities Famous van Terry O’Neill en Morgen gaat het beter van Humberto Tan rekent De Jong op minstens 25.000 gasten.
Museum W. in Weert zette in 2022 een nieuwe koers in na een ingrijpende renovatie en wist na de heropening in mei bijna 15.000 mensen te bereiken. Tevreden geluiden zijn er ook op te tekenen in Museum Valkenburg dat ruim 9000 bezoekers aantikte. Dat zijn er niet veel minder dan in 2019. Het museum heeft een moeilijke periode achter de rug. Na de overstroming van juli 2021 moesten de deuren negen maanden gesloten blijven. Pas in maart vorig jaar konden de eerste bezoekers verwelkomd worden.
Bioscopen en filmhuizen maakten in december inhaalslag
Bioscopen en filmhuizen zien na twee zware coronajaren een fors herstel. In totaal werden afgelopen jaar 25 miljoen kijkers geteld, goed voor een totale opbrengst van 258 miljoen euro. De filmsector is daarmee nog niet terug op het niveau van voor de coronacrisis, maar het publiek heeft de weg naar de bioscoop weer gevonden, zo maakte de branchevereniging vorige week bekend. En de vooruitzichten voor dit jaar zijn goed. Zo keert Tom Cruise deze zomer terug met een nieuw Mission Impossible-spektakel. En ook van de Nederlandse speelfilm Toen Ik Je Zag, die begin maart in première gaat, wordt veel verwacht. De film, geregisseerd door de uit Tegelen afkomstige Ben Verbong, is gebaseerd op de bestseller die Isa Hoes schreef over het leven met haar in 2010 overleden echtgenoot Antonie Kamerling,
In Limburg verschilt het beeld enorm per bioscoop. Zo noteerde filmhuis De Domijnen in Sittard 11.230 bezoekers, slechts de helft van 2019. ECI Cultuurfabriek in Roermond trok bijna 12.000 filmliefhebbers, zevenduizend minder dan drie jaar daarvoor. Bij City Cinema Venlo en Luxor Reuver bleef de ticketverkoop respectievelijk 32 en 38 procent achter. „Maar we zijn met inhaalslag bezig”, zegt directeur Joep Caubo, „de kerstperiode was qua bezoekers ongeveer gelijk aan die van 2019.”
De Nieuwe Scene in Venlo noteerde dan weer betere cijfers en kwam uit op 77 procent in vergelijking met drie jaar geleden. „De aanloop is na de zomer flink aangetrokken. Ook scholen wisten ons weer te vinden. Vooral de grote titels en de lokale producties trekken de aandacht van het publiek. Dit is heel fijn, maar tegelijkertijd blijven ‘kleine pareltjes’ liggen, wat zonde is natuurlijk”, zegt bedrijfsleider Anita Smeets.
Ze heeft ook een verschuiving waargenomen: „Het reguliere publiek heeft meer tijd nodig gehad om de oude gewoontes weer op te pakken. Tegelijkertijd zijn er meer jongeren en studenten die een film willen zien in de bioscoop. Ons publiek is daardoor gevarieerder geworden en dat is mooi.”
Ook voor het grootste filmhuis in de provincie, Lumière Maastricht, was 2022 geen makkelijk jaar met 40 procent minder filmliefhebbers dan in een normaal jaar. „Maar rekening houdend met de aarzelende opstart (in januari waren we nota bene nog gesloten) en die eindeloos warme zomer zijn we hier niet ontevreden over. Met name omdat we een fenomenale eindspurt hebben gekend. Tijdens de kerstperiode was het topdrukte”, zegt artistiek directeur David Deprez. „De bezoekers lijken de weg weer helemaal te hebben teruggevonden, mede dankzij topfilms als Gouden Palm-winnaar Triangle of Sadness en De Acht Bergen.” Ook Lumière ziet de laatste tijd een nieuw en jonger publiek in de bioscoopstoelen, vertelt Deprez. „Wat ons betreft, is de weg naar herstel echt ingeslagen. We zijn dan ook optimistisch gestemd.”
Gouden Palm winnaar Triangle of Sadness trok veel volk naar de bioscopen. — © Neon