Literaire Hoek: Schrijven is ook een manier van reizen

Als ik Hub van Wersch opnieuw ontmoet op 3 november 2019 in het literair café Salon Remunj in Roermond, is het ruim 50 jaar geleden dat we op het Eijkhagencollege in Schaesberg, toen gemeente Heerlen, in een bezemklas de docenten tot wanhoop dreven. In een flits schoten die momenten van vroeger weer door me heen. De vriendenclub, die feesten organiseerde zonder eindtijd, die heerlijke flowerpower-periode met de Beatles en de Stones en onze discussies over het wereldgebeuren. Dat wereldgebeuren heeft Hub nooit meer losgelaten.

Terwijl we na de hbs en het gymnasium uitzwermen over Limburg en de rest van het land, reist hij, na een carrière als journalist, naar India. In 1972 voor de eerste keer. En dan begint het bijzondere verhaal van een reiziger, wetenschapper en schrijver, die in 1948 in Kerkrade werd geboren.

De reiziger

„Ik heb twee jaar rondgezworven terwijl ik met 1500 gulden vertrok. Onderweg werkte ik als druivenplukker of in een restaurant. Als je je eisen niet te hoog stelt, houd je het lange tijd uit. Ik wilde met mijn poten in die andere maatschappijen staan. Niet als toerist, maar participerend, zodat ik weet waarover ik schrijf.” In India ontmoet hij de Indiase Anju. Na een week gaat ze met hem mee naar Nederland. Hij trouwt. Ze krijgen drie kinderen.

De wetenschapper

India heeft hem nooit meer losgelaten. Zijn belangstelling voor de mens in al zijn aspecten brengt hem ertoe om voor een studie als antropologie te kiezen. Het ligt voor de hand dat hij zich toelegt op India. Hij promoveert op de grootste staking in de wereldgeschiedenis: de staking van 250.000 textielarbeiders in Bombay.

Na zijn definitieve terugkeer in Nederland zet hij zijn loopbaan voort met managementfuncties bij de PTT en bij de gemeente Den Haag. In 2002 wordt hij wethouder bij de gemeente Alphen aan den Rijn, zijn huidige woonplaats.

De schrijver

In 2010 stellen zijn vrienden een bloemlezing samen van teksten ter gelegenheid van zijn afscheid als wethouder: Dynamiek en diepgang als rode draad. Vanaf 2011 legt hij zich toe op het schrijven van zijn eerste historische roman, die hij in november 2014 publiceert: Heil uit de diepte-kolen, kerk en ketterij. In dit magistrale werk wordt aandacht geschonken aan de grootschalige kolenwinning in ons land. Monniken van de abdij Rolduc besluiten in het midden van de 18de eeuw steenkolen te gaan winnen. Het is een turbulente periode, waarbij ook aandacht wordt geschonken aan de bokkenrijders.

In 2015 verschijnt: Van A naar A en terug – Schetsen onderweg. Hij beschrijft in deze bundel een zeiltocht langs de kust van Zuid-Amerika, maar pakt ook onderwerpen uit de actualiteit op.

In 2018 levert hij een bijdrage aan Campagne tot compromis. Collegevorming in Nederlandse gemeenten 2010-2018. Een kernbevinding in dat onderzoek is, dat persoonlijke verhoudingen en onderling vertrouwen zwaarder wegen dan ideologie en partijprogramma’s. In maart 2019 volgt een herdruk van een onderzoek dat hij ruim 30 jaar geleden deed naar de grootste staking uit de wereldgeschiedenis: Bombay Textile Strike 1982-83. Eveneens verschijnt in maart 2019 zijn roman Grijpen naar lucht – Fraude, moord en wetenschap. Deze roman, die voor een groot deel in India speelt, beschrijft de strijd om een leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam. „Mijn boosheid over het in diskrediet brengen van de wetenschap heeft me geïnspireerd. We hebben al zo weinig houvast.”

Humor en zelfspot

Niet alleen in zijn boeken toont hij zich een scherp observator, maar ook in de talrijke publicaties en blogs over India en over actuele onderwerpen in de wereld. Met humor en zelfspot stelt hij misstanden haarfijn aan de kaak. „Als je niet over de rand van je bord kijkt, blijft je wereld dat bord havermout. Je blijft dan redeneren volgens je eigen normen.”