Dit artikel is exclusief voor jou als abonnee van De Limburger te lezen
Deel van Limburg op de schop: voor zes miljard euro buizen de grond in om Chemelot en de Duitse industrie te redden
Industriecomplex Chemelot in Geleen. — © ANP
Een deel van Limburg gaat op de schop voor een van de duurste infrastructurele projecten ooit. Voor grofweg zes miljard euro worden leidingen voor chemische stoffen, CO₂ en stroom aangelegd tussen Rotterdam, het Duitse Ruhrgebied en Chemelot in Geleen. Al is er een kans dat Chemelot de boot gaat missen.
De buizen van de zogenoemde Delta Rhine Corridor lopen straks door 3 provincies en 28 gemeenten en liggen onder duizenden percelen. De zware industrie op Chemelot en in het Ruhrgebied heeft ze nodig voor de aanvoer van waterstof, chemische stoffen en stroom.
Minstens zo belangrijk: in omgekeerde richting wil de industrie kooldioxide afvoeren naar de kust, voor opslag in lege gasvelden onder de Noordzee. De Limburgse Natuur- en Milieufederatie noemt dat een lapmiddel, geen echte verduurzaming.
Nationaal belang
In april of mei worden burgers en bedrijven nabij het tracé voorgelicht over de plannen. De Delta Rhine Corridor is aangemerkt als een project van nationaal belang. Het traject loopt van de Rotterdamse Maasvlakte – vlak langs Toverland in Sevenum – naar Reuver.
Daar komt een afsplitsing naar het Ruhrgebied en in zuidelijke richting naar Chemelot. Het doel is om eind 2026 of begin 2027 klaar te zijn. Het tracé naar Geleen wordt lastig. Dat doorkruist drie beschermde natuurgebieden: het Swalmdal, de Meinweg en het Roerdal. De bezorgde milieufederatie dringt aan op een tracé dat zo veel mogelijk de negatieve effecten voor de natuur voorkomt.
Verontrustend
De investeerders in het project zijn bedrijven als Shell en BASF. Er zitten geen bedrijven bij die op Chemelot zijn gevestigd. Gedeputeerde Maarten van Gaans noemt dat „een verontrustend signaal”. „Dan loop je het risico dat het consortium bij tegenslag makkelijker besluit de pijpen van Reuver naar Geleen niet aan te leggen. Zonder die leidingen voor waterstof, CO₂ en ammoniak wordt het een heel lastige zaak om te verduurzamen.”
‘Buisleidingen kunnen uitstoot van tien kolencentrales besparen’
Zo’n 260 kilometer buisleidingen vanuit Rotterdam gaan Chemelot en het Ruhrgebied van chemische stoffen en energie voorzien en CO₂ naar de Noordzee pompen. Daar wordt in Limburg veel voor overhoop gehaald. Het tracé kruist diverse natuurgebieden.
Het is de bedoeling dat de aanleg van de Delta Rhine Corridor volledig door het bedrijfsleven wordt betaald. De totale kosten zijn niet misselijk, die worden geschat op 4 tot 8 miljard euro, afhankelijk van het aantal pijpen dat wordt aangelegd. Belangrijk om de klimaatdoelen te halen zijn een leiding voor groene waterstof richting de industrie, en een leiding voor afgevangen CO in omgekeerde richting. Een consortium van investeerders met wijde zakken neemt het voortouw, waaronder energiereus Shell, chemiegigant BASF en OGE (de Duitse Gasunie).
Hoofdaandeelhouder
Shell is ook hoofdaandeelhouder van de Rotterdam-Rijn Pijpleiding Maatschappij (RRP) in Venlo. Dat bedrijf beheert al zestig jaar oliepijpleidingen naar het Ruhrgebied en wordt nu ook verantwoordelijk voor de Delta Rhine Corridor. RRP-directeur Dick Hosman is samen met het consortium van investeerders druk bezig met de vergunningen. „De finale investeringsbeslissing valt pas in maart volgend jaar.”
Dat is laat, bevestigt hij, „maar het gaat dan ook om miljardeninvesteringen. De investeerders willen zeker weten dat het rendeert. Ze gaan niet over één nacht ijs. Het is echt een enorm project.” En gemakkelijk wordt het niet, geeft Hosman aan: „Er moet flink worden gegraven. Daar heb je vakmensen voor nodig, en die zijn schaars. En het staal voor die buizen is duur.”
De buizen van de zogenoemde Delta Rijn Corridor lopen door drie provincies en 28 gemeenten, en over duizenden percelen. — © Archief De Limburger
Nationaal belang
Volgens minister Rob Jetten van Klimaat en Energie zijn nut en noodzaak van de leidingenbundel tussen Rotterdam en Chemelot voldoende aangetoond: „Het helpt de industrie om 22 miljoen ton CO₂ minder uit te stoten.” Gedeputeerde van Energie, Klimaat, Mobiliteit en Infrastructuur Maarten van Gaans: „Met die Delta Rhine Corridor kun je in potentie de uitstoot van zeker tien grote kolencentrales uitsparen. Daarom is het een project van nationaal belang en moet het snel van de grond komen.”
Bovendien kunnen de pijpleidingen Noord-Brabant en Limburg van veel nachtelijke treintransporten met gevaarlijke stoffen verlossen. „Of de gewenste buisleidingen voor propeen en lpg er komen, is echter nog allerminst zeker”, zegt RRP-directeur Dick Hosman. „De rijksoverheid wil dat graag, maar ja, wie investeert daarin? Er is geen businesscase voor.”
Natuurgebieden
De aanleg van de buisleidingen gaat „enorm veel impact” hebben op de omgeving, verwacht Van Gaans. Hij wil dat er een goede oplossing worden gevonden voor de natuurgebieden Swalmdal, Roerdal en Meinweg. „Dat moet op een fatsoenlijke manier gebeuren. Met respect voor de natuur en voor de aanwonenden. We kunnen links of rechts wel enkele tientallen meters afwijken van het tracé, dat kan het verschil al maken. Als die buisleidingen er komen, heeft dat bovendien een langdurig positief effect op de natuur en het milieu.” Volgens de gedeputeerde kan Rockwool, een van Nederlands grootste uitstoters van ammoniak, ook een aansluiting krijgen op de Delta Rhine Corridor.
De Natuur- en Milieufederatie Limburg erkent het belang van de leidingen uit oogpunt van veiligheid, klimaat, milieu en economie, maar vindt dat doorsnijding van natuurgebieden zo veel mogelijk moet worden voorkomen. Directeur Ton Hermanussen vindt dat de industrie met de CO₂-leiding niet duurzaam bezig is. „Dan verstop je het probleem, het is geen oplossing.” De Federatie heeft een jaar geleden aangedrongen op een Milieu Effect Rapportage (MER). De provincie meldt dat die MER op de planning staat voor later dit jaar en begin volgend jaar.
Toverland
Het beoogde tracé loopt ook vlak langs pretpark Toverland in Sevenum. Van Gaans is al bij directeur-eigenaar Jean Gelisssen langs geweest. „Die schrok toen hij hoorde hoe dichtbij het komt. Dat raakte ook zijn uitbreidingsplannen. Dus ik heb het consortium aangegeven wat voor ons en voor Jean een gewenste oplossing zou kunnen zijn. Ze zijn in gesprek met elkaar.”
De controlekamer van de Rotterdam-Rhine Pijpleiding Maatschappij (RRP). — © Mara van den Oetelaar
Showstopper
De Nederlandse stikstofproblematiek kan nog roet in het eten gooien, erkent Hosman. Het is de vraag of de aanleg van de buisleidingen überhaupt door mag gaan. „We gaan kijken of we elektrische graafmachines kunnen inzetten in plaats van diesels.” Als er geen bouwvrijstelling voor de aanleg komt, kan dat volgens Van Gaans-Gijbels „een enorme showstopper” worden.
Verontrustend
Opvallend is dat bij de investeerders in de Delta Rhine Corridor geen bedrijven zitten die op Chemelot zijn gevestigd. Hosman: „Aanvankelijk was chemiereus Sabic wel bij het project betrokken, maar die trok zich terug toen duidelijk werd dat ze zelf zou moeten investeren, in plaats van de overheid.” Gedeputeerde Van Gaans noemt het „een verontrustend signaal”. Zonder Chemelot is de Delta Rhine Corridor geen project van nationaal belang.
„Het was handiger geweest als Sabic en OCI deel uitmaakten van het consortium. Ze hebben ook te lang niet duidelijk gemaakt hoeveel propeen en lpg ze willen afnemen en wanneer. Dan loop je het risico dat het consortium op een gegeven moment zegt: dan leggen we de focus alleen op waterstof- en CO-leidingen, of: we gaan bij Venlo de grens over en het is klaar, dan laten we de pijpleidingen naar Chemelot zitten.”
Navelstaren
Van Gaans had een groter besef van urgentie verwacht bij de chemiebedrijven Sabic en OCI , die Arabische en Egyptische eigenaren hebben. „Als er geen aftakking van de buisleidingen van Venlo naar Chemelot komt, houdt het op. Ze hebben met elkaar zitten navelstaren. Er is heel lang niks gebeurd. Ik ben best wel stevig richting Chemelot geweest: Jongens, jullie beseffen de urgentie niet. Jullie voortbestaan hangt af van die Delta Rhine Corridor. Inmiddels zijn de bedrijven weer met elkaar in gesprek, maar als ik niet had ingegrepen, was het klaar geweest. Zonder die buisleidingen wordt het een heel lastige zaak om te verduurzamen.”
Zure vruchten
Chemiecomplex Chemelot is het enige industriecluster in Nederland dat niet aan zee ligt en dus niet zomaar kan profiteren van de aanvoer van groene energie en grondstoffen. „Daar plukken we nu de zure vruchten van, want we komen overal achteraan”, zegt Van Gaans.
Hij accepteert dat niet. „Dat heb ik ongezouten zo gezegd op het ministerie. Elke regio en elke inwoner moet gelijkwaardige toegang hebben tot de infrastructuur en de energie. Tegen hetzelfde tarief. Het kan niet zo zijn dat wij vanwege onze geografische ligging achter in de rij komen. We zijn te bescheiden geweest de afgelopen jaren. We zijn een beetje van het calimerogedrag, daar moet maar eens een eind aan komen.”