Het is half twee ’s nachts en ik staar naar een vlekje op het plafond. Mijn vriend ligt naast me, diep in slaap. Hij snurkt zo vreselijk hard, dat ik verbaasd ben dat de buren nog niet op de muren bonken. Zuchtend sta ik op en verkas weer naar de logeerkamer.

Ik slaap nou eenmaal licht, vroeger al, toen ik in een stapelbed sliep met mijn zus. Ergens gedurende de nacht werd ik wakker van haar gesnurk. Dan trapte ik zo hard mogelijk tegen de lattenbodem boven mij, zodat ze wakker werd en er (even) rust was. Die neiging om eens hard uit te halen voel ik nu, jaren later, weer. Ik hou van mijn vriend en weet dat hij er weinig aan kan doen, maar dat geronk maakt me razend.

Toch blijf ik koppig liggen, want dat hóórt zo. Totdat, ongeveer twee jaar terug, onze baby een periode erg slecht slaapt. Er is al zo weinig nachtrust, ik ga het beetje slaap dat onze zoon ons nog gunt niet laten verstoren door iemand die klinkt als een slecht geoliede kettingzaag. Voorlopig slaap ik in het logeerbed, kondig ik aan. Mijn vriend schrikt zich het apelazarus. Want: apart slapen, dat is toch het begin van het einde?

Lees ook: Schaf de winter- en zomertijd af, zegt de slaapexpert: ‘Kinderen zijn soms weken van slag door dat ene uurtje’

Al snel blijkt zijn reactie geen uitzondering. Vrienden en familie die van onze ‘slaapscheiding’ horen, reageren licht geschokt. Niet dat dat vaak gebeurt, want we houden het liever verborgen.

Onrustige labrador

Afgelopen vrijdag was het Internationale Dag van de Slaap. Een goed moment om te kijken hoe andere mensen erbij liggen ’s nachts. Volgens een artikel in The New York Times slaapt één op de vijf koppels in aparte slaapkamers. SAT noemt men dat; sleeping apart together. Een van de geïnterviewden verwoordt treffend: waarom wachten tot iemand dood is om een goede nachtrust te krijgen?

Ook in Nederland is er af en toe iemand die het taboe doorbreekt. ‘Bastiaan Ragas zou het liefst aparte slaapkamers willen’, kopt het AD. ‘Zij is een schone slaapster, ik een onrustige labrador. Ik zou het liefst gescheiden slapen. Dat vinden mensen raar, maar je kunt toch gewoon op bezoek komen?’ Zijn vrouw Tooske haast zich om het verhaal in LINDA. te ontkrachten. ‘Bastiaan had bedacht dat apart slapen beter zou zijn voor de nachtrust en dat stond toen meteen in de krant. Nou, het is vast rustiger, maar ik vind het niet gezellig’, verdedigt Tooske zich. Niet gezellig? Moet die arme Bastiaan dan maar slaap ontberen omdat mevrouw het anders ongezellig vindt? Is slaap daarvoor niet een tikkeltje te belangrijk?

Gevoelig voor geluiden

Volgens Aline Kruit, arts en slaapcoach te Valkenburg, kan een mens niet goed functioneren zonder voldoende slaap. „Het is net zo belangrijk als gezonde voeding en frisse lucht. Door je partner gestoord worden gedurende de nacht kan dus een probleem zijn. Af en toe wakker worden is niet zo erg, als je maar vlot weer in slaap valt. Het probleem is dat mensen gaan liggen malen. Vooral als je je ligt te ergeren aan gesnurk en gewoel, lig je zo een uur wakker.”

In haar praktijk ziet ze heel regelmatig dat mensen apart slapen. „Sommigen zijn nu eenmaal gevoelig voor geluiden, soms komen mensen al door het geluid van de ademhaling van de ander moeilijk in slaap. Vooral in het begin van de nacht is dat jammer, dan slaap je je diepste slaap die heel belangrijk is voor lichamelijk herstel, voor je immuunsysteem en je geheugen. Als je dan gestoord wordt, bijvoorbeeld door een partner die later naar bed gaat, dan moet je helemaal opnieuw beginnen met in slaap vallen.”

Ook opvallend: toen de universiteit in Surrey de slaapkwaliteit van koppels onderzocht, gaven de meeste deelnemers voor het onderzoek aan beter te slapen als ze samen in een bed lagen. Het tegenovergestelde bleek echter waar. Bij samen slapen werd de slaapkwaliteit gemiddeld 50 procent vaker verstoord dan bij alleen slapen.

Oude Rome

In de geschiedenis van de mensheid hebben partners lang niet altijd samen geslapen. Pas tweehonderd jaar geleden werd het de norm, toen de mens door de industriële revolutie steeds kleiner ging wonen. Daarvoor hadden man en vrouw vaak een eigen kamer, het werd zelfs als een teken van rijkdom gezien dat men zich dit kon veroorloven. Ook in het oude Rome was het huwelijksbed vooral bedoeld voor romantische escapades, om te slapen trokken de echtgenoten zich terug in eigen kamers.

Lees ook: Slaap jij ook slecht? Tijd voor een spoedcursus slapen in een wereld die allesbehalve slaapverwekkend is

Vreemd dus, dat er tegenwoordig zo’n taboe rust op aparte bedden. Kruit herkent dat mensen zich schamen. „Ik vraag stellen altijd of ze samen slapen, soms volgt er dan een schoorvoetend ‘nee eigenlijk niet’.” Kruit vervolgt stellig: „Ik vind apart slapen helemaal geen teken dat je relatie op de klippen loopt, ik vind het juist heel liefdevol. Dat je zo graag wil dat je partner goed slaapt, dat je het ervoor over hebt om niet naast diegene te liggen.”

Toch blijkt stellen vinden die hierover openlijk willen vertellen, ongeveer even makkelijk als inslapen naast een tandenknarser. Ik vind diverse koppels met aparte slaapkamers, maar geen enkele die daarvoor wil uitkomen. Alleen Gerda, de moeder van slaapcoach Aline Kruit, is bereid haar verhaal te doen.

Seks

Logisch gevolg: slaaptekort is funest voor je relatie, als je ’s nachts moordneigingen krijgt omdat je door je eega uit je slaap gehouden wordt, dan ben je overdag zeker de gezelligste niet. Maar hoe zit het met de seks? Kruit legt uit dat het ervan afhangt of je slapen met intimiteit en seks associeert of je dat ook op andere momenten kunt hebben. „Seks hoeft toch niet per se om 12 uur ’s nachts in een tweepersoonsbed?” Seksuoloog Goedele Liekens is het met haar eens. Enkele jaren geleden hield zij in RTL Late Night een vurig pleidooi voor gescheiden slapen: „Seks wordt romantischer: je kunt met elkaar afspreken, briefjes op elkaars hoofdkussens achterlaten of zelfs een spoor van lingerie van zijn kamer naar de jouwe.”

Ook gedragswetenschapper Wendy Troxel vindt dat apart slapen het seksleven met je partner kan verrijken. Slaaptekort zorgt namelijk voor een verminderde testosteronproductie. Bij vrouwen bleek dat één uur extra slaap resulteerde in 14 procent toename in seksuele activiteit.

Lees ook: ‘Noodgedwongen’ nog altijd in Hotel Mama: ‘Het kan toch niet zo zijn dat ik een relatie moet beginnen om het huis uit te kunnen?’

Voor mensen die nu enthousiast denken: ik schop mijn wederhelft vanavond nog het bed uit – dat hoeft ook weer niet. Volgens Kruit zijn er genoeg mensen die juist wél graag het bed delen. „Het geeft een gevoel van veiligheid en intimiteit waardoor mensen bepaalde hormonen produceren die zorgen voor een goede slaap. Ik geef alleen het advies om apart te slapen, als stellen zelf aangeven dat ze problemen ondervinden door hun partner. En onder voorwaarde dat er plek is, zoals een logeerkamer.”

Experiment geslaagd

Voor ons eindigt het apart-slapen-experiment binnenkort, want we verhuizen naar een huis zonder logeerkamer. Conclusie: ik slaap beter apart, maar ik mis hem wel. Dus we gaan eerst maar eens zien of we dat snurkprobleem niet opgelost krijgen. Mocht dat echt niet lukken, dan vinden we wel een oplossing, want met onze relatie is niks mis. En dat mag iedereen weten.